Przejęcie firmy a współodpowiedzialność materialna

Przeczytaj także: Współodpowiedzialność materialna - podstawowe informacje

Przypomnijmy, ideą powierzenia pracownikom wspólnej odpowiedzialności majątkowej jest stworzenie dobranego zespołu ludzi darzących się wzajemnie zaufaniem, który za powierzone mu firmowe mienie przyjmuje w umowie wspólną odpowiedzialność i w którym wszyscy i każdy z osobna zainteresowani są, aby nie dopuścić do powstania szkody mogącej ich obciążyć (por. wyrok SN z 13 lutego 1981 r., IV PRN 2/81, niepubl.).

Podstawą powstania współodpowiedzialności majątkowej zatrudnionych jest zatem pisemna umowa z pracodawcą (por. uchwała SN z 18 kwietnia 1988 r., III PZP 62/87, OSNC 1988, Nr 12, poz. 165). W przypadku zmiany składu pracowników objętych umową konieczne staje się zawarcie nowej umowy. W przeciwnym razie wspólna odpowiedzialność za powierzone im mienie przestaje obowiązywać (por. wyrok SN z 12 listopada 2003 r., I PK 551/02, OSNP 2000, Nr 20, poz. 348).

Kwestię powierzenia pracownikom wspólnej odpowiedzialności materialnej Kodeks pracy reguluje jedynie szczątkowo. Poszukując szczegółowych informacji na ten temat należy zajrzeć do rozporządzenia Rady Ministrów z 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie (Dz. U. z 1996 r., Nr 143, poz. 663). Ani jednak przepisy K.p., ani regulacje wspomnianego rozporządzenia nie statuują reguł postępowania w przypadku przejęcia zakładu pracy przez nowego pracodawcę w trybie art. 23¹ K.p.

Co do zasady, pracodawca przejmujący zakład pracy staje się stroną stosunku pracy łączącego poprzedniego szefa z jego personelem. Skutek ten następuje z mocy prawa- nie ma więc konieczności, aby nowy pracodawca zawierał z pracownikami umowy o pracę (por. wyrok SN z 28 września 1990 r., I PR 251/90, OSN 1992, Nr 5, poz. 78). Jak jednak postąpić w przypadku umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej?

Istotne znaczenie dla poruszanego tu tematu ma pogląd wyrażony przez SN w uchwale z 15 maja 1992 r. (I PZP 28/92, OSNC 1993, Nr1-, poz. 7), w której stwierdzono, iż w razie przejęcia części zakładu pracy przez inny zakład pracy wraz z pracownikami, których wiązała ważna umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej, przejmujący zakład pracy nie ma obowiązku zawarcia z tymi pracownikami nowej umowy, chyba że umowa ta została uprzednio wypowiedziana przez pracowników lub odstąpił od niej zakład pracy.

W uzasadnieniu do cytowanej uchwały wyjaśniono, że jeżeli nie istnieje obowiązek zawierania umów o pracę z pracownikami przejmowanymi wraz z częścią zakładu pracy, to stosunek pracy trwa, a zmianie ulega tylko strona podmiotowa,. Wobec powyższego należy więc przyjąć, że nie istnieje także podstawa do uznania, że skutek tej zmiany nie rozciąga się na obszar praw i obowiązków związanych ze stosunkiem pracy.

A zatem, umowa o współodpowiedzialności materialnej zachowa swą ważność nawet w przypadku zmiany pracodawcy w trybie art. 23¹ K.p., przy czym należy pamiętać, że stanie się tak, pod warunkiem że wcześniej nie doszło do jej rozwiązania z inicjatywy zainteresowanych pracowników lub też zakładu pracy.