Sprawa o przywrócenie do pracy a śmierć pracownika

Przeczytaj także: Kiedy przywrócenie do pracy jest niecelowe lub niemożliwe?

Przypomnijmy, zgodnie z art. 63¹ § 2 K.p., prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Co do zasady, do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny (art. 67 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych):

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
• wnuki przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości,
• rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej,
• małżonek (wdowa i wdowiec),
• rodzice.

Warto przy tym podkreślić, że prawa majątkowe współmałżonka nie są uzależnione od posiadania przez niego uprawnień do renty rodzinnej przysługującej po zmarłym pracowniku. Wystarczający jest już sam fakt pozostawania w związku małżeńskim. W razie braku wyżej wymienionych osób prawa majątkowe zmarłego pracownika wchodzą do spadku- spadkobiercy dziedziczą je na zasadach ogólnych wynikających z przepisów Kodeksu cywilnego.

Bez wątpienia w zakresie praw majątkowych po zmarłym pracowniku mieści się roszczenie o odszkodowanie z tytułu bezprawnego rozwiązania stosunku pracy. Pogląd ten znajduje swe potwierdzenie w orzecznictwie SN (por. uchwała z 25 lipca 1985 r., III PZP 27/85, OSN 1986, Nr 3, poz. 27).

W omawianym przypadku jedynym roszczeniem zmarłego było przywrócenie do pracy- żądanie, które wydaje się mieć charakter ściśle osobisty, dotyczący jedynie zatrudnionego. W konsekwencji takiego rozumowania można byłoby uznać, że tego typu roszczenie sukcesji podlegać nie może. Z innego jednak założenia wychodzi Sąd Najwyższy.

Otóż, w omawianym kontekście niebagatelne znaczenie ma postanowienie SN z 17 stycznia 2006 r. (I PK 143/05, OSNP 2006, Nr 23–24, poz. 359), w którym sąd zwrócił szczególną uwagę na fakt, iż świadczenia ze stosunku pracy służą przeważnie nie tylko samemu zatrudnionemu, ale także zaspokajaniu potrzeb jego najbliższych. Biorąc pod uwagę powyższe, nie można ich kwalifikować jako praw o charakterze wyłącznie osobistym, przysługujących tylko i wyłącznie pracownikowi.

Kontekst prawny i funkcjonalny pracowniczych roszczeń zgłaszanych w związku z bezprawnym czy też nieuzasadnionym rozwiązaniem stosunku pracy, które zabezpieczają także potrzeby członków rodziny pracownika, prowadzi bowiem do konstatacji, że roszczenia zmierzające do realizacji takich praw majątkowych przechodzą po śmierci pracownika na ustawowo wskazany krąg najbliższych członków jego rodziny, a w przypadku, gdy zmarły takich osób nie miał- na innych spadkobierców.

W praktyce oznacza to tyle, że w razie śmierci pracownika, który wystąpił z roszczeniem o przywrócenie do pracy na podstawie art. 45 § 1 K.p., bądź art. 56 § 1 K.p., a następnie zmarł w toku postępowania, sąd pracy - ze względu na niemożliwość uwzględnienia takiego żądania- może orzec o odszkodowaniu na rzecz następców prawnych lub spadkobierców zmarłego, którzy zgłosili udział w postępowaniu.