Zmiana ustawy Kodeks cywilny - umowy

Przeczytaj także: Usługi turystyczne: uwaga na umowy

Nowelizacja koncentruje się na kwestii dotyczącej interpretacji niejednoznacznych i niezrozumiałych postanowień wzorców umów, stosowanych przez przedsiębiorców w obrocie z konsumentami, tj. osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej, bądź w kwestiach niezwiązanych z tą działalnością. Otóż dotychczas, na mocy art. 385 § 2 KC takie niejasne postanowienia umowne w toku postępowań o uznanie klauzul za niedozwolone miały być bezwzględnie tłumaczone na korzyść konsumenta. Przepis w obecnym brzmieniu stanowi, iż wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały, a postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. Jednakże zasady wyrażonej w zdaniu poprzedzającym nie stosuje się w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

Zmiana KC w powyższym zakresie została wymuszona przez Komisję Europejską, która wezwała polski rząd do przedstawienia uwag odnośnie implementacji do prawa krajowego zasady zapisanej w art. 5 Dyrektywy Rady 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Przewiduje on, że w przypadku abstrakcyjnej kontroli wzorców umownych wyłączona jest zasada wykładni nieuzgodnionych indywidualnie i nietransparentnych postanowień na korzyść konsumenta. Założono bowiem, że eliminacja niejasnych postanowień to co innego niż ich interpretacja, czyli tłumaczenie na korzyść konsumenta.

Dotychczas przyjęcie przez sąd najkorzystniejszego dla interesów klienta rozumienia wzorca w czasie kontroli abstrakcyjnej, prowadziło w konsekwencji do oddalenia powództwa o uznanie postanowień takiej gotowej umowy za niedozwolone. Wówczas wyrok taki nie mógł korzystać z rozszerzonej prawomocności, czyli nie wywierał skutków wobec osób trzecich. Nie mógł także stanowić podstawy wpisu do rejestru klauzul niedozwolonych, prowadzonego przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do rejestru tego wciągane są postanowienia zakazane prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i od tego czasu stosowanie owych klauzul (tzw. klauzul abuzywnych), czyli niedogodnych dla konsumenta, staje się bezwzględnie zakazane w obrocie z konsumentami.

Nowelizacja KC wskutek zmiany jego przepisu art. 385 § 2 jest w istocie korzystniejsza dla konsumentów, niż dotychczas obowiązujące rozwiązanie. Stosowanie bowiem niekorzystnej dla konsumentów wykładni nietransparentnych postanowień wzorców stanowi drogę do wyeliminowania w procedurze kontroli abstrakcyjnej zakwestionowanych klauzul i uznanie ich za klauzule abuzywne, a tym samym – wyłączenie ich stosowania w przyszłości.