Przerwa w pracy: czy szef może nią dysponować?

Przeczytaj także: Jakie przerwy w pracy przysługują pracownikom?

Przypomnijmy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do trwającej co najmniej kwadrans przerwy, którą wlicza się do czasu pracy (art. 134 K.p.). Przerwę, o której wspomina cytowany przepis, nazywa się potocznie przerwą na spożycie posiłku, jednakże przysługuje ona niezależnie od celu, w jakim zatrudniony ma zamiar ją wykorzystać.

Przerwa w wykonywaniu obowiązków oznacza, że pracownik może opuścić swoje stanowisko pracy i udać się np. do kantyny, pobliskiej jadłodajni czy też do sklepu. Żadna z regulacji nie nakazuje, aby w wolnym czasie pozostawał w zakładzie pracy. Nie znaczy to jednak, że pracodawca jest zupełnie pozbawiony możliwości ustanowienia takiego nakazu.

W sytuacji, gdy przemawiają za tym szczególne okoliczności, a więc np. względy bezpieczeństwa, szef ma prawo zobligować personel do nieopuszczania terenu firmy w czasie przerw poprzez wprowadzenie stosownych zapisów np. w regulaminie pracy. Zgodnie z art. 104¹ § 1 K.p., akt ten, ustalając porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy oraz pracowników, powinien zawierać w szczególności postanowienia dotyczące m.in.:

• organizacji pracy,
• warunków przebywania na terenie zakładu w czasie pracy i po jej zakończeniu,
• systemów i rozkładów czasu pracy,
• pory nocnej,
• obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

A zatem, regulamin pracy może, a nawet powinien, regulować kwestie związane z przyjętym w firmie sposobem korzystania z przerw. Jeżeli jednak przepisy wewnątrzzakładowe nie zabraniają pracownikom opuszczania firmy w czasie przysługującego im kwadransa odpoczynku, to jedynie w gestii zatrudnionych leży podjęcie decyzji, gdzie zamierzają spędzić wolny czas.

W przypadku, o którym mowa we wstępie, zakaz opuszczania terenu firmy miał być narzędziem dyscyplinującym załogę. Wydaje się jednak, że zamiast wprowadzać tego rodzaju rygor i karać tym samym wszystkich pracowników, pracodawca powinien pomyśleć o pociągnięciu spóźnialskich do odpowiedzialności porządkowej na podstawie art. 108 § 1 K.p. Przepis ten stanowi bowiem m.in., że wobec zatrudnionego, który nie przestrzega ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, szef może stosować karę upomnienia oraz nagany.

Pamiętajmy…

Warto przypomnieć, że istnieją grupy pracownicze, którym oprócz co najmniej 15- minutowej przerwy „powszechnej” pracodawca musi zapewnić dodatkowy odpoczynek. W tym zakresie specjalne uprawnienia przysługują m.in.:

• osobom zatrudnionym przy monitorach ekranowych (§ 7 rozporządzenia MPiPS z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe),
• pracownicom karmiącym piersią (art. 187 § 1-2 K.p.),
• pracownikom młodocianym (art. 202 § 3 K.p.),
• zatrudnionym, którzy legitymują się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym niepełnosprawność (art. 17 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).