Ingerencja ZUS w wynagrodzenia członków zarządu

Przeczytaj także: System wynagrodzeń prezesów nieścisły

Sąd oddalił skargę kasacyjną wniesioną przez członków zarządu spółki i podtrzymał tym samym stanowisko Sądu Apelacyjnego, że członkowie zarządu, ustalając sobie bardzo wysokie wynagrodzenia, naruszyli zasady współżycia społecznego, ponieważ zarobki nie były związane z ich umiejętnościami jako pracowników, doświadczeniem zawodowym czy nakładem pracy. Tym samym SN stwierdził, że ZUS ma prawo obniżyć wynagrodzenia członkom zarządu spółki, jeżeli płacone od nich składki ubezpieczeniowe są refundowane.

Członkowie zarządu znacząco podwyższyli swoje wynagrodzenia. Wszyscy mieli orzeczenia o niepełnosprawności, tak więc zgodnie z obowiązującymi w tamtym czasie przepisami Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej PFRON) zwracał spółce całość składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe zapłaconych do ZUS od podwyższonych wynagrodzeń. Okazało się, że podwyżka zbiegła się z wypadkiem drogowym, jakiemu ulegli niektórzy członkowie zarządu. Zdaniem ZUS wzrost wynagrodzeń był nastawiony na wyłudzenie świadczeń ubezpieczeniowych. Dzięki temu zabiegowi prezes spółki w ciągu trzech lat uzyskał z ZUS znacznie wyższe świadczenia z tytułu zasiłku chorobowego.

ZUS zakwestionował wysokość zarobków. Wydał decyzję, która znacznie zmniejszyła przysługujące świadczenie (przyjął, że podstawę do ich wyliczenia powinny stanowić pensje rzędu 4,5 - 5 tys. zł, a nie 10 - 50 tys. zł. jakie arbitralnie ustalili sobie członkowie zarządu). ZUS stwierdził, że wynagrodzenia tych osób zostały bezprawnie zawyżone w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Powołując się na zasady współżycia społecznego, zażądał w tej sytuacji zwrotu nadpłaconych kwot.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 58 § 2 i 3 kodeksu cywilnego uznał, że postanowienia umów o pracę dotyczące wysokości zarobków w zakresie, w jakim przewidywały pensje wyższe niż ustalone przez ZUS (czyli powyżej 4,5 lub 5 tys. zł), są nieważne. Takiego samego zdania był Sąd Apelacyjny. W skardze kasacyjnej do Sądu Najwyższego członkowie zarządu zakwestionowali uprawnienie ZUS do ingerowania w finanse prywatnej spółki, argumentując, że wynagrodzenia tych osób zostały ustalone w uchwale zarządu.

Podczas rozprawy przed sądem pełnomocnicy ZUS dowodzili jednak, że zakład stoi na straży systemu ubezpieczeń. Musi więc mieć prawo do kontrolowania zarobków, od których zależy później wysokość świadczeń. W tym wypadku taka ingerencja jest możliwa, choć spółka nie należy do sfery budżetowej czy sektora publicznego. Korzystała jednak z pomocy PFRON, który refundował składki ZUS od tych zawyżonych wynagrodzeń.

Wyrok SN oznacza, że próby wyłudzeń świadczeń z ZUS przez bezprawne zawyżanie wynagrodzeń, będą mogły być kontrolowane przez ZUS i w przypadku uzasadnionych podejrzeń odpowiednio obniżane na potrzeby wyliczenia świadczenia.