Przepisy szczególne a Kodeks pracy

Przeczytaj także: 5 rzeczy, które warto wiedzieć o regulaminie pracy

Zgodnie z art. 5 K.p., jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy Kodeksu pracy znajdują zastosowanie jedynie w sprawach, które nie zostały uregulowane tymi przepisami. Jest to zasada „lex specialis derogat legi generali”- przepis szczególny uchyla przepis ogólny.

Przepisy szczególne przeważnie wyczerpująco regulują sytuację podlegających im grup pracowniczych w kwestiach różniących się od zasad ogólnych, resztę zagadnień pozostawiając bezpośrednio regulacjom wynikającym z Kodeksu pracy.

Regulacja szczególna w konkretnej kwestii może być ściśle sprecyzowana - wówczas przeważnie nie sprawia trudności interpretacyjnych. Bywa jednak i tak, że jej odmienność wynika z całokształtu jej treści - wtedy pierwszeństwo w interpretacji należy się wykładni wynikającej właśnie z ustawy szczególnej. Dopiero, gdy okaże się że nie reguluje ona danego zagadnienia, należy w bezpośredni sposób zastosować przepisy Kodeksu pracy.

Warto pamiętać, że zakres pojęcia „przepisy szczególne” obejmuje nie tylko ustawy szczególne, ale i przepisy wykonawcze wydane na ich podstawie, których stosowanie wiedzie prym tak nad Kodeksem pracy, jak i przepisami wykonawczymi do Kodeksu.

W sferze gospodarki funkcjonuje tylko jedna ustawa szczególna, której podlegają marynarze (ustawa z 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych, Dz. U. Nr 61, poz. 258 ze zm.). Jeżeli zaś chodzi o szeroko rozumianą sferę zatrudnienia przez państwowe jednostki organizacyjne, to przepisów szczególnych jest o wiele więcej. Warto tu wymienić chociażby ustawy regulujące pracę:

• nauczycieli- ustawa z 26 stycznia 1982 r.- Karta nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.),
• urzędników państwowych- ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. nr 31, poz. 214 ze zm.),
• pracowników samorządowych- ustawa z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 21 poz. 124 ze zm.).

Regulacje szczególne mogą zawierać się w odrębnych ustawach, zwanych pragmatykami, ale mogą również być zawarte w przepisach, które określają organizację i formy działania odpowiednich organów, tak w sferze sprawowania przez nich władzy, jak i realizacji świadczeń dla obywateli (np. ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji).

WAŻNE!

Należy pamiętać, że przepisy Kodeksu pracy z reguły znajdują swe pełne zastosowanie wobec pracownic spodziewających się dziecka, pracowników młodocianych oraz w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.