Społeczna inspekcja pracy

Przeczytaj także: PIP kontra pracodawcy: będzie 10 tys. kontroli

Wbrew powszechnej opinii sip nie jest wyłącznie organem związków zawodowych- reprezentuje bowiem interes wszystkich pracowników. W gestii zakładowej organizacji związkowej leży jedynie kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy. Aktem, w którym należy szukać przepisów dotyczących sip jest ustawa z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy, dalej: „ustawa”.

Czym jest sip?

Społeczna inspekcja pracy to służba społeczna pełniona przez pracowników. Jej głównym celem jest zapewnienie przez zakłady pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochrona uprawnień pracowniczych, gwarantowanych zatrudnionym w przepisach prawa pracy (art. 1 ustawy).

Co do zasady sip w firmie tworzą (art. 2 ustawy):

• zakładowy społeczny inspektor pracy - dla całego zakładu pracy,
• oddziałowi (wydziałowi) społeczni inspektorzy pracy - dla poszczególnych oddziałów (wydziałów),
• grupowi społeczni inspektorzy pracy - dla komórek organizacyjnych oddziałów (wydziałów).

Organizacja społecznej inspekcji pracy powinna być dostosowana do potrzeb wynikających ze struktury zakładu pracy. Stosowne działania w tym zakresie leżą w kompetencji związków zawodowych. W przeważającej większości firm działa jednakże tylko społeczny inspektor pracy. Dwu- i trójstopniowa struktura sip występuje przeważnie w dużych zakładach pracy.

Nie każdy może być inspektorem

Społecznych inspektorów pracy wybierają i odwołują pracownicy zakładu pracy, przy czym mogą to być wyłącznie osoby pozostające w stosunku pracy, a nie np. pracujące w oparciu o umowy cywilnoprawne. Kadencja inspektora trwa 4 lata. Wybory przeprowadzają związki zawodowe na podstawie uchwalonych przez siebie regulaminów (art. 6 ust. 1-2 i 6 ustawy). Jeżeli na terenie firmy działa kilka zakładowych organizacji związkowych, to powinny one zawrzeć stosowne porozumienie odnośnie powołania sip.

Zasadniczo funkcję tą może piastować pracownik danego zakładu pracy, który jest członkiem związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierownika zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego, które bezpośrednio podlega kierownikowi firmy. Możliwe jest jednak, aby zakładowa organizacja związkowa postanowiła, że społecznym inspektorem pracy zostanie osoba spoza związków (art. 5 ust. 1-2 ustawy).