Urlop wychowawczy a urodzenie dziecka na bezrobociu

Przeczytaj także: Urlop wychowawczy: powrót a obowiązki pracodawcy

Prawo do urlopu wychowawczego to jedno z podstawowych uprawnień przysługujących pracującym rodzicom. O możliwości jego uzyskania decydują dwa warunki: pozostawanie w stosunku pracy oraz co najmniej 6- miesięczny okres zatrudnienia (por. art. 186 § 1 K.p.). Fakt, iż pracownica w czasie urodzenia dziecka była bezrobotna pozostaje tu zupełnie bez znaczenia.

W omawianym przypadku obie przesłanki niezbędne do uzyskania urlopu są spełnione- kobieta jest pracownikiem, a jej okres zatrudnienia wynosi 13 miesięcy. Co więcej, nawet gdyby jej staż pracy u obecnego pracodawcy był mniejszy (np. 5 miesięcy), nadal miałaby szansę na urlop. Przy obliczaniu okresu zatrudnienia koniecznego dla uzyskania prawa do urlopu wychowawczego sumuje się bowiem wszystkie okresy zatrudnienia i to bez względu na wymiar czasu pracy, długość przerw w zatrudnieniu i sposób rozstania z poprzednimi pracodawcami (por. uchwała SN z 22 lutego 1979 r., V PZP 7/78, OSN 1979, Nr 5, poz. 85).

Pracodawca zobowiązany jest zatem- na pisemny wniosek pracownika- udzielić mu urlopu wychowawczego, przy czym należy pamiętać, aby we wniosku była mowa o terminie rozpoczęcia urlopu, okresie jego trwania oraz ewentualnie o okresie uprzednio wykorzystanego urlopu wychowawczego na dane dziecko. Co do zasady, wniosek powinien trafić do rąk szefa na co najmniej dwa tygodnie przed upływem wskazanego w nim terminu rozpoczęcia urlopu. Niedotrzymanie tego terminu nie ma zbyt poważnych konsekwencji, ale należy pamiętać, że może opóźnić rozpoczęcie urlopu, które nie może jednak nastąpić później niż dwa tygodnie od wręczenia wniosku pracodawcy.

Jeżeli pracownica zatrudniona jest na podstawie umowy bezterminowej, okres urlopu wychowawczego może wynieść do trzech lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko czwartego roku życia. Kobieta, o której mowa we wstępie, może więc wnioskować o maksymalnie 2 lata i 5 miesięcy urlopu. Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku zatrudnienia na czas określony- wówczas urlop wychowawczy obejmuje okres nie dłuższy aniżeli czas, na który umowa została zawarta.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w czasie trwania urlopu podjąć decyzję o rezygnacji z niego. Jeżeli szef wyraża na to zgodę, pracownik ma prawo zrobić to w każdej chwili. W przeciwnym razie powinien zawiadomić o tym pracodawcę najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego powrotu na łono firmy (por. art. 186³ K.p.).

Co niezwykle ważne, po zakończenie urlopu wychowawczego (niezależnie od tego, czy jego okres upłynął, czy też pracownik zrezygnował z dalszej jego części) obowiązkiem pracodawcy jest zatrudnienie pracownika na równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu stanowisku lub na innym stanowisku, które odpowiada kwalifikacjom posiadanym przez zatrudnionego, za wynagrodzeniem nie niższym niż pensja przysługująca pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem (por. art. 186³ K.p.).

Istnienie powyższego przepisu nie oznacza jednak, że sytuacja pracownika nie może ulec zmianie. Szef może bowiem (bez konieczności wręczania wypowiedzenia zmieniającego) zaoferować powracającemu z urlopu wychowawczego inne stanowisko pracy, jeżeli:

• jest ono równorzędne lub
• odpowiada kwalifikacjom, którym legitymuje się pracownik oraz
• za wynagrodzeniem nie niższym niż pobierane poprzednio (por. orz. SN z 1 października 1984 r., I PRN 129/84, OSN 1985, Nr 7, poz. 93).

Pracodawca ma również prawo definitywnie rozwiązać umowę o pracę w trybie art. 30 § 1 pkt 2 K.p., jeżeli nie widzi dalszej możliwości zatrudnienia pracownika po urlopie wychowawczym, a w tym na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przez niego przed urlopem wychowawczym oraz na stanowisku zgodnym z jego kwalifikacjami (por. np. wyrok SN z 3 listopada 1994 r., I PRN 77/94, OSNAPiUS 1995, Nr 2, poz. 24).