Firma w kryzysie - restrukturyzacja, upadłość czy likwidacja firmy?

Przeczytaj także: Upadłość czy restrukturyzacja w dobie Covid-19?

Z kolei, prawomocne zatwierdzenie układu otwiera swoisty "okres ochronny" dłużnika przed wierzycielami. Z tą chwilą następuje bowiem umorzenie postępowań zabezpieczających i egzekucyjnych prowadzonych przeciwko upadłemu w celu zaspokojenia należności objętych układem, a tytuły wykonawcze lub egzekucyjne, które stanowiły podstawę do prowadzenia takich postępowań, tracą z mocy prawa wykonalność (art. 295 ust. 1 pun). Dotyczy to tylko tych wierzytelności, które są objęte układem, a więc z reguły nie obejmuje wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem.

Należy również pamiętać o niedogodnościach wynikających z orzeczenia upadłości układowej. Przede wszystkim, zasadą tego postępowania jest, iż co do zasady sąd odbiera upadłemu zarząd nad majątkiem i powierza go wyznaczonemu zarządcy sądowemu (art. 76 ust. pun). Wówczas upadły nie ma realnego wpływu na funkcjonowanie przedsiębiorstwa w czasie trwania postępowania upadłościowego.

Z kolei, jeżeli upadły zachował zarząd własny nad majątkiem, jest on uprawniony do dokonywania jedynie czynności zwykłego zarządu. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu upadły musi każdorazowo uzyskać zgodę nadzorcy sądowego (art. 76 ust. 3 pun). Ponieważ przepisy nie zakreślają przy tym nadzorcy żadnego terminu na udzielenie odpowiedzi, sprawowanie przez upadłego własnego zarządu nad przedsiębiorstwem może być utrudnione.

W sytuacji, gdy wyżej wymienione scenariusze nie przyniosą rezultatu w postaci zawarcia układu z wierzycielami, nie pozostaje nic innego jak złożenie przez dłużnika wniosku o ogłoszenie upadłości celem likwidacji majątku.

Wydanie przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości w tym trybie pociąga za sobą szereg negatywnych konsekwencji z punktu widzenia dłużnika. Podstawowe negatywne skutki to:
Praktyczna utrata kontroli nad ewentualnym dalszym procesem negocjacji i nad przedsiębiorstwem; przeznaczenie przychodów ze sprzedaży przedsiębiorstwa upadłego na zaspokojenie wierzycieli. Jakiekolwiek trwające negocjacje zostają zatrzymane, syndyk działając pod nadzorem rady wierzycieli, sędziego komisarza jak i zgromadzenia wierzycieli, przejmuje kontrolę nad majątkiem.

Następuje całkowita utrata możności zarządzania i rozporządzania majątkiem upadłego przedsiębiorcy w pełnym zakresie tj. zarówno co do czynności zwykłego zarządu jak i czynności go przekraczających. Upadły traci również prawo korzystania z mienia, niezależnie od tytułu prawnego, jaki mu przysługuje do majątku wchodzącego w skład masy upadłości. Uprawnienia w zakresie zarządu i korzystania z mienia przechodzą na syndyka (art. 75 pun), który działa w imieniu własnym, ale na rachunek upadłego. Syndyk dokonuje szeregu czynności przygotowujących majątek upadłego do jego sprzedaży (m.in. rozwiązuje umowy nie w całości wykonane, ściąga należności, ma prawo wykazać bezskuteczność w stosunku do masy czynności, które dokonane były przed upadłością ze szkodą dla masy) a następnie sprzedaje go, a z uzyskanych środków zaspakaja wierzycieli.

Trudno dostrzec pozytywne skutki ogłoszenia upadłości likwidacyjnej dla samego dłużnika. Dlatego też wprowadzono obowiązek złożenia wniosku w terminie 14 dni od chwili powstania stanu niewypłacalności, a niedochowanie tego terminu może powodować odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za wyrządzoną szkodę, osoby takie mogą być pozbawione prawa prowadzenia działalności gospodarczej i zasiadania w organach osób prawnych, które prowadzą działalność gospodarczą, jak również bycia ich pełnomocnikiem na okres od 3 do 10 lat (vide art. 373 i nast. pun) a także mogą ponosić odpowiedzialność karną.

Niewątpliwie jednak z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu i mając na uwadze bezwzględne prawa rządzące rynkiem (działanie niewidzialnej ręki rynku A. Smitha), upadłość likwidacyjna niewypłacalnego dłużnika jest zjawiskiem pozytywnym, bowiem fakt wyeliminowania go z obrotu gospodarczego zapobiega dalszym szkodom, jakie mógłby wyrządzić wierzycielom i to niezależnie od tego czy stan niewypłacalności powstał jako skutek zawinionego działania lub zaniechania dłużnika czy też powstał z przyczyn od niego niezależnych.