Ochrona zdrowia pracowników a promieniowanie jonizujące

Przeczytaj także: BHP w firmie: czynniki rakotwórcze i mutagenne

Z promieniowaniem jonizującym można spotkać się w różnych sytuacjach. Przede wszystkim narażone na nie są osoby związane z radiologią kliniczną i przemysłową. Zagrożenie występuje również przy produkcji lamp rentgenowskich, niektórych procesach technologicznych w przemyśle chemicznym oraz np. przy produkcji i stosowaniu izotopów. Warto tu zaznaczyć, że działalność związana z tym promieniowaniem przeważnie wymaga zezwolenia albo zgłoszenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Natomiast działalność polegająca na dodawaniu substancji promieniotwórczych do żywności, zabawek, osobistych ozdób lub kosmetyków, jak również przywóz na polski obszar celny i wywóz z polskiego obszaru celnego takich wyrobów jest bezwzględnie zabroniona.

Kodeks pracy nie rozpisuje się zbyt obszernie w tej kwestii. Stosownie do art. 223 K.p., obowiązkiem pracodawcy jest ochrona pracowników przed promieniowaniem jonizującym, pochodzącym ze źródeł sztucznych i naturalnych występujących w środowisku pracy. Ponadto szef musi mieć baczenie, aby podwładni nie byli narażeni na przekroczenie dawek granicznych promieniowania. Nic więcej z K.p. nie wynika.

W poszukiwaniu wysokości dawek granicznych należy zajrzeć do rozporządzenia RM z 28 maja 2002 r. w sprawie dawek granicznych promieniowania jonizującego (Dz. U. Nr 111, poz. 969 ze zm.). Na próżno tam jednak szukać uregulowań odnośnie dawek, których nie można przekroczyć w przypadku zatrudniania młodocianych- te znajdziemy w rozporządzeniu RM z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunkach ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047 ze zm.).

Szczegółowe zasady postępowania w zakładach pracy, gdzie występuje promieniowanie jonizujące określa z kolei ustawa z 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (dalej: „ustawa”). Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, osobą bezpośrednio odpowiedzialną za przestrzeganie wymagań bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej jest kierownik jednostki organizacyjnej wykonującej działalność związaną z takim narażeniem.

Dopuszczenie do pracy pracownika, który ma być zatrudniony w warunkach narażenia może nastąpić tylko i wyłącznie po orzeczeniu braku przeciwwskazań do takiego zatrudnienia wydanym przez lekarza posiadającego odpowiednie kwalifikacje (art. 10 ust. 1 ustawy).

Ponadto pracownik musi legitymować się odpowiednią do stanowiska pracy znajomością przepisów z zakresu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz niezbędne umiejętności, którą uzyskuje na zorganizowanych w tym celu szkoleniach wstępnych i okresowych.

Z drugiej zaś strony, kierownik jednostki organizacyjnej zatrudniającej pracowników w warunkach narażenia jest obowiązany zapewnić:

• opiekę medyczną pracownikom oraz niezbędne środki ochrony indywidualnej i sprzęt dozymetryczny, stosownie do warunków narażenia,
• prowadzić ewidencję indywidualnych dawek promieniowania otrzymywanych przez pracowników oraz systematyczną kontrolę w środowisku pracy.

Co niezwykle ważne, pracodawca nie może zatrudniać w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące kobiet w ciąży. Natomiast kobiet karmiących piersią nie należy dopuszczać do pracy przy otwartych źródłach promieniowania.