Odpowiedzialność komornika za błędy

Przeczytaj także: Administracja publiczna: co robić gdy postępowanie się przeciąga? Cz. 2

TK orzekł w wyniku zaskarżenia art. 23 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, którego brzmienie do 12 listopada 2004 r. było następujące: „Komornik ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu czynności”. Obecnie artykuł ten został zastąpiony przepisem, zgodnie z którym komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności.

Skarżący komornik sądowy na wniosek wierzyciela wszczął w maju 2003 roku egzekucję przeciwko masie upadłościowej spółdzielni rolniczej. Na podstawie wyroku dołączonego przez wierzyciela komornik wyegzekwował od spółdzielni część świadczenia. W wyniku zaskarżenia tej czynności przez dłużnika sąd apelacyjny uznał, że czynności komornika były bezprawne, mimo że komornik działał na podstawie wyroku egzekucyjnego wydanego przez sąd. Sąd Apelacyjny zasądził zwrot pieniędzy wraz z odsetkami, wskazując na nadmierną gorliwość
w czasie egzekucji.

Komornik wniósł skargę konstytucyjną, podnosząc, że ww. przepis budzi wątpliwości i ze względu na swą niejasność jest niekonstytucyjny. Jednocześnie twierdził, że gdyby uznać, jak uczynił to sąd apelacyjny, iż komornika powinno obciążać ryzyko i obowiązek naprawienia szkody, to taka regulacja godzi w zasady: demokratycznego państwa prawnego oraz ochrony praw majątkowych. TK odrzucił jednak wszystkie powyższe zarzuty.

Ponadto, w ocenie TK, regulacja jest zgodna z zasadą sprawiedliwości społecznej. Nakłada
na komornika obowiązek odszkodowawczy za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych niezależnie od przesłanki winy tego komornika, co oznacza, że jest on odpowiedzialny również wtedy, gdy źródło bezprawności tkwi np. w czynnościach sądu. O konstytucyjności przepisu świadczy fakt, że w takiej sytuacji komornik ma prawo wystąpić z roszczeniem regresowym do Skarbu Państwa.

Komornik podnosił także, że kwestionowany przepis jest niekonstytucyjny, ponieważ nierówno traktuje podmioty wykonujące zleconą w drodze ustawy władzę publiczną. Jako przykład komornik podał znacznie szerszy zakres odpowiedzialności komornika niż notariusza, co według skarżącego komornika nie znajduje uzasadnienia. TK wskazał natomiast na istotne różnice tych grup zawodowych zarówno w zakresie sfery władztwa publicznego jak
i służących im środków prawnych, uzasadniając tym samym odmienność regulacji prawnych określających zasady odpowiedzialności za działania podejmowane przez notariuszy.

TK odwołał się także do wcześniejszego orzeczenia SN (sygn. akt III CZP 54/04), z którego wynika, że odpowiedzialność odszkodowawcza komornika za szkodę wyrządzoną w toku egzekucji przed dniem 1 września 2004 r., jest odpowiedzialnością deliktową za działanie niezgodne z prawem. Jednocześnie podkreślono, że komornik, wykonując powierzone przez ustawę zadania przymusowego wykonywania orzeczeń sądowych, należy do organów władzy publicznej. Z tego względu odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę wyrządzoną przez komornika przy wykonywaniu władzy publicznej mieści się w ramach konstytucyjnego modelu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w wyniku niezgodnych z prawem działań organu władzy publicznej.