Umowa o zakazie konkurencji a brak określenia odszkodowania

Przeczytaj także: Czym jest działalność konkurencyjna?

W odniesieniu do terminu wymagalności odszkodowania wskazać należy, że świadczenie pracownika jest świadczeniem ciągłym, a świadczenie pracodawcy jest świadczeniem jednorazowym, a jedynie może być zapłacone w ratach. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 7 marca 2006 r., I PZP 5/2005, (publ. OSNP 2006/17-18 poz. 259, OSP 2007/11 poz. 130) – zakaz konkurencji obejmujący okres po ustaniu stosunku pracy aktualizuje się w chwili, gdy pomiędzy stronami umowy o zakazie konkurencji nie istnieje już stosunek pracy. Takie stanowisko Sądu Najwyższego mogłoby uzasadniać twierdzenie, że roszczenie o wypłatę odszkodowania staje się wymagalne w całości następnego dnia po ustaniu stosunku pracy. Jednakże, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 stycznia 2005 r., II PK 186/2004 (publ. OSNP 2005/24 poz. 391) wskazał, że obowiązek pracodawcy zapłaty odszkodowania z tytułu powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej powstaje w terminach określonych w klauzuli konkurencyjnej, a jeżeli strony nie określiły terminu wypłaty odszkodowania – w okresach miesięcznych (art. 101[2] § 3 KP). W treści uzasadnienia Sąd Najwyższy wskazał, że należy przyjąć, iż okresy te powinny być zgodne z terminami wypłaty wynagrodzenia, co odpowiada charakterowi zakazu konkurencji. Zatem, w braku odpowiednich uregulowań w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy pracodawca jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania jednorazowo lub miesięcznie w terminach odpowiadających terminom wypłaty wynagrodzenia za pracę.

Wskazać również należy na treść art. 101[2] § 2 KP, zgodnie z którym – zakaz konkurencji, (…), przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa przewidziana w tym przepisie, w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania. Jednakże, literalne brzmienie art. 101[2] § 2 KP wskazuje, iż ocenę możliwości ustania zakazu konkurencji należy odnosić do zaistniałej sytuacji faktycznej, a nie do zamiaru pracodawcy. Wydaje się, że zakaz konkurencji przestaje wiązać pracownika, gdy pracodawca faktycznie nie płaci odszkodowania, tj. nie płaci go po dniu wymagalności odszkodowania, a nie jedynie ewentualnie nie zamierza go płacić, gdyż brak jest postanowień umownych w tym zakresie. Przyjęcie – jeszcze przed ustaniem dotychczasowego stosunku pracy – że zakaz konkurencji nie wiąże pracownika, dokonane jedynie na tej podstawie, że brak jest w umowie regulacji dotyczących odszkodowania, jest niewystarczające dla przesądzenia o nieobowiązywaniu pracownika zakazu konkurencji określonego w umowie.

W razie, gdy pracodawca wypłaci odszkodowanie w ww. terminie i wysokości, pracownik nie będzie zwolniony z zakazu konkurencji, a ewentualne podjęcie przez niego pracy u nowego pracodawcy prowadzącego działalność konkurencyjną względem dotychczasowego pracodawcy, będzie stanowiło naruszenie zakazu konkurencji. W razie wyrządzenia pracodawcy szkody przez pracownika w wyniku naruszenia zakazu konkurencji, pracodawca będzie mógł wystąpić przeciwko pracownikowi z żądaniem zapłaty odszkodowania.

Natomiast w razie braku zapłaty odszkodowania przez pracodawcę w ww. określonym terminie i wysokości, pracownik nie będzie zobowiązany do powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej. Jednakże, wskazać należy, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 10 października 2003 r., I PK 528/2002, publ. OSNP 2004/19 poz. 336, teza 2 – wypłata przez pracodawcę odszkodowania z tytułu zakazu konkurencji po upływie uzgodnionego terminu nie musi być traktowana jako niewykonanie tego obowiązku, prowadzące do ustania zakazu konkurencji (art. 101[2] § 2 kp), lecz może być oceniona jako nienależyte jego wykonanie (opóźnienie lub zwłoka), powodujące sankcje przewidziane w art. 481 i art. 491 kc. Zatem, wydaje się, że w sytuacji opóźnienia pracodawcy z zapłatą pracownik powinien – niezwłocznie po upływie terminu wymagalności roszczenia o wypłatę – powiadomić pracodawcę na piśmie, że – wobec uchybienia terminu – ustaje zakaz konkurencji oraz że w związku z tym odmawia przyjęcia odszkodowania.

Podsumowując stwierdzić należy, że pomimo braku uregulowania w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy kwestii związanych z odszkodowaniem należnym pracownikowi z tytułu powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej, umowa ta jest ważna, a pracownik jest związany zakazem konkurencji w zakresie określonym w tej umowie. Istnieje możliwość ustania obowiązku powstrzymania się przez pracownika od działalności konkurencyjnej w razie niewywiązywania się przez pracodawcę z obowiązku zapłaty odszkodowania – z zastrzeżeniem dopełnienia odpowiednich czynności przez pracownika. W razie naruszenia zakazu konkurencji pracownik będzie zobowiązany do naprawienia szkody na zasadach ogólnych.