Współodpowiedzialność materialna - podstawowe informacje

Przeczytaj także: Przejęcie firmy a współodpowiedzialność materialna

Po pierwsze zaufanie
Niewątpliwie pracownicy decydujący się na podpisanie umowy o wspólnej odpowiedzialności powinni obdarzać się wzajemnym zaufaniem, zdając sobie jednocześnie sprawę, że dbałość o powierzone im mienie leży w ich wspólnym interesie. Dlatego też ustawodawca zezwolił np., aby to właśnie od ich pisemnej zgody zależało, czy w miejscu powierzenia mienia będą pracować (§ 4 ust. 1 rozporządzenia):

• osoby wykonujące czynności nie związane z dysponowaniem mieniem,
• osoby wykonujące pracę dorywczo lub przez czas określony,
• osoby nowo przyjęte do pracy obejmującej czynności związane z dysponowaniem mieniem - do czasu przeprowadzenia najbliższej inwentaryzacji,
• pracownicy młodociani w okresie odbywania przygotowania zawodowego, a po zakończeniu tego przygotowania - do czasu przeprowadzenia najbliższej inwentaryzacji,
• osoby odbywające praktykę zawodową.

Jeżeli któraś z w/w osób została dopuszczona do pracy, ale budzi zastrzeżenia członka zespołu, ma on prawo zgłosić pracodawcy na piśmie zarzuty, w świetle których uzasadniona jest utrata zaufania do tej osoby, a w konsekwencji cofnięcie pozwolenia na wykonywanie przez nią pracy. W przypadku gdy szef nie uwzględni skutków wycofania zgody, pracownik może odstąpić od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej, ze skutkiem na przyszłość. W takiej sytuacji, najpóźniej w ciągu 7 dni od dnia zgłoszenia zarzutów, należy bezzwłocznie przystąpić do inwentaryzacji (§ 17 rozporządzenia).

Ponadto zespół powinien mieć zapewniony swobodny dostęp do powierzonego mu majątku tak, aby możliwe było sprawowanie nad nim nadzoru w czasie wykonywania pracy przez osoby, których nie obejmuje umowa o współodpowiedzialności materialnej (§ 4 ust. 2 rozporządzenia).

Należy także pamiętać, że pracodawca nie ma prawa dołączyć nikogo do umowy o współodpowiedzialności bez uprzedniej zgody zespołu.

Po drugie ograniczone zaufanie

Jak już wspomniano, pracownik ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną powinien darzyć zaufaniem członków swego zespołu. Nie oznacza to jednak, że powinien również przymykać oko na ich błędy. W razie stwierdzenia, że inny pracownik objęty odpowiedzialnością nie wywiązuje się odpowiednio ze sprawowania pieczy nad powierzonym mu mieniem, może zgłosić pracodawcy żądanie przeprowadzenia inwentaryzacji (§ 16 ust. 1 rozporządzenia).

Co więcej, jeśli w ciągu 7 dni od wystosowania tego żądania, inwentaryzacja nie zostanie rozpoczęta lub też nie nastąpi odsunięcie pracownika, którego dotyczą zarzuty, od wykonywania pracy w miejscu powierzenia mienia, zgłaszający zastrzeżenia może odstąpić od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej, ze skutkiem na przyszłość (§ 16 ust. 2 rozporządzenia).

Warto tu podkreślić, że zmiana składu zespołu przesądza o konieczności zawarcia nowej umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej (§ 5 rozporządzenia). Jest to o tyle ważne, że niepodpisanie w takiej sytuacji nowego dokumentu uchyla wspólną odpowiedzialność za mienie powierzone ich pieczy (por. wyrok SN z 12 listopada 2003 r., I PK 551/02, OSNP 200, Nr 20, poz. 348).