Odprawa emerytalna chroniona jak wynagrodzenie

Przeczytaj także: Likwidacja stanowiska pracy a odprawa emerytalna

W myśl art. 92¹§ 1 K.p., pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Żaden z przepisów K.p. nie stanowi wprost, ze pracownik nie może się jej zrzec lub też przenieść prawo do niej na inną osobę.

Przyjrzyjmy się jednak art. 84 K.p., zgodnie z którym prawo pracownika do wynagrodzenia za pracę jest niezbywalne. Pracownik nie może się go ani zrzec, ani scedować na kogoś innego, ani np. zastawić. Pomimo, że przepisy milczą na ten temat, zakaz ten dotyczy wszelkich składników wynagrodzenia.

W szczególności takiej samej ochronie jak wynagrodzenie podlega ekwiwalent pieniężny za urlop (por. wyrok SN z 11 czerwca 1980 r., I PR 43/80, OSNCP 1980, Nr 12, poz. 248) oraz właśnie odprawa emerytalna. W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 29 sierpnia 1994 r. (III APr 44/94, OSA 1994, Nr 10, poz. 79), uznając, że przepisy o ochronie wynagrodzenia znajdują zastosowanie również w stosunku do odprawy emerytalnej i rentowej. Wobec powyższego, zakaz, o którym mowa w art. 84 K.p., bez wątpienia znajduje swe zastosowanie w kwestii odpraw emerytalnych i rentowych.

Należy przy tym pamiętać, że zakaz ten (dotyczący zarówno całkowitego, jak i częściowego zrzeczenia) ma charakter bezwzględny i obejmuje wszelkie oświadczenia pracownika, w tym także w drodze ugody sądowej (por. wyrok SN z 3 lutego 2006 r., II PK 161/05, OSNP 2007, Nr 3-4, poz. 41). Co ważne, chodzi tu zarówno o ugodę zawieraną przed sądem, jak i o ugodę pozasądową. Ilość sytuacji, w których może dojść do zawarcia ugody pozasądowej między stronami stosunku pracy, jest bowiem dość znacznie ograniczona poprzez przepisy prawa pracy, a więc także przez art. 84 K.p., który statuuje zakaz zrzeczenia się wynagrodzenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28 marca 1996 r., III APr 11/96).

O ile prawo do odprawy emerytalnej jest niezbywalne, o tyle pracownik ma możliwość zrzeczenia się odsetek od nieterminowo wypłaconego świadczenia. Charakter prawny odsetek kształtuje się bowiem zgoła odmiennie, co przesądza o niemożności zastosowania w stosunku do nich omawianego tu zakazu.

Ponadto art. 84 K.p. zakazuje również przeniesienia prawa do odprawy emerytalnej na inną osobę. W konsekwencji niedopuszczalne jest więc zawieranie umów czy dokonywanie jednostronnych oświadczeń woli, których celem jest scedowanie swych praw do odprawy na kogoś innego.