Czas pracy: jakie kary za naruszenie przepisów?

Przeczytaj także: Bezpłatna przerwa w pracy nie dłuższa niż 1h

Zgodnie z art. 281 pkt 5 K.p., naruszenie przez pracodawcę lub osobę działającą w jego imieniu (np. kierownika zakładu pracy) regulacji dotyczących czasu pracy zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł. Przepis ten sformułowany jest dość ogólnie, co w praktyce oznacza, że jakikolwiek czyn godzący w kodeksowe reguły w zakresie czasu pracy ma znamiona czynu karalnego. Przyjrzyjmy się zatem, jakie działania mogą zostać uznane za wykroczenie.

Czynami kwalifikowanymi jako wykroczenie z art. 281 pkt 5 K.p. są m.in.:

• przekroczenie maksymalnych dopuszczalnych norm czasu pracy (por. art. 129 § 1 i art. 131 K.p.),
• nieustalenie systemów, rozkładów oraz okresów rozliczeniowych czasu pracy (por. art. 104¹ § 1 pkt 2 i art. 150 § 1 K.p.),
• wyznaczanie pracy wbrew regule przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy (por. art. 129 § 1 i art. 151³ K.p.),
• niezapewnienie podwładnym minimalnego nieprzerwanego wypoczynku dobowego i tygodniowego (por. art. 132 i 133 K.p.),
• nieudzielanie pracownikom 15- minutowej przerwy w przypadku, gdy wymiar ich czasu pracy przekracza 6 godzin na dobę (por. art. 134),
• niedochowanie trybu wprowadzającego systemy i rozkłady czasu pracy (por. art. 150 § 1 K.p.),
• nieprzestrzeganie warunków i sposobu przedłużania okresu rozliczeniowego (por. art. 129 § 2 i art. 135 § 2 i 3 K.p.),
• zlecanie pracownikom szczególnie chronionym pracy, której wymiar przekracza 8 godzin na dobę (por. art. 148 K.p.),
• naruszenie skróconej normy czasu pracy wobec podwładnych zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia (por. art. 145),
• przekroczenie limitów nadgodzin w roku kalendarzowym (por. art. 151 § 3 i 4),
• zatrudnianie pracowników szczególnie chronionych w godzinach nadliczbowych (por. art. 151 § 2, art. 178 § 1 i 2 oraz art. 203 § 1 K.p.),
• zatrudnianie w niedzielę w przypadku, gdy przepisy nie przewidują takiej możliwości (por art. 151⁹ i art. 151¹⁰ K.p.),
• niezapewnienie pracownikowi innego dnia wolnego lub też innej formy rekompensaty w zamian za pracującą niedzielę (por. art. 151¹¹ i art. 151 § 1 K.p.),
• niezapewnienie- co najmniej raz na cztery tygodnie- wolnej od pracy niedzieli podwładnym, którzy pracują w niedzielę (por. art. 151¹² K.p.),
• ustalenie, że pora nocna obejmuje więcej niż 8 godzin (por. art. 151⁷ K.p.),
• pozbawienie pracownika rekompensaty za dyżur (por. art. 151⁵ K.p.),
• nieprowadzenie, wbrew obowiązkowi nałożonemu przez przepisy, ewidencji czasu pracy (por. art. 149 § 1 i 2 K.p.),

Za popełnienie wykroczenia w wyżej omawianym zakresie ukarać pracodawcę może:

• inspektor pracy w ramach postępowania mandatowego (por. art. 96 K.p.w.),
• sąd rejonowy w trybie zwyczajnym (por. art. 9 K.p.w.).

Warto przy tym wspomnieć, że od 1 lipca 2007 r. znacznie wzrosła wysokość grzywien. I tak, maksymalna grzywna nałożona przez inspektora pracy może wynieść do 2000 zł (por. art. 96 § 1a K.p.w.) lub nawet 5000 zł w przypadku, gdy wykroczenie popełnia osoba co najmniej dwukrotnie (w ciągu ostatnich dwóch lat) karana za popełnienie wykroczenia przeciwko prawom pracownika (por. art. 96 § 1b K.p.w.).

Sądy rejonowe w postępowaniu procesowym mogą natomiast ukarać nieuczciwego szefa grzywną w wysokości od 2000 do 30 000 zł.

Co ważne, notorycznie powtarzające się wykroczenia przeciwko przepisom dotyczącym czasu pracy mogą zostać potraktowane jako przestępstwo. Zgodnie bowiem z art. 218 § 1 K.k., ten, kto wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub karze pozbawienia wolności do lat dwóch.