Dobra osobiste pracownika należy szanować

Przeczytaj także: Obowiązki pracodawcy: konsekwencje naruszenia

Art. 11 K.p. zobowiązuje pracodawcę do poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika. Zgodnie z art. 23 K.c., dobrami osobistymi, które pozostają pod protekcją prawa cywilnego (niezależnie od ochrony zagwarantowanej przez inne przepisy), są w szczególności:

• zdrowie,
• wolność,
• cześć,
• swoboda sumienia,
• nazwisko lub pseudonim,
• wizerunek,
• tajemnica korespondencji,
• nietykalność mieszkania,
• twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.

Krytyka jest dopuszczalna

W odniesieniu do naruszania dóbr osobistych pracownika niezwykle dużo kontrowersji wzbudza kwestia granic dopuszczalnej krytyki jego działań. Nie ulega wątpliwości, że szef ma prawo analizować i oceniać sposób wykonywania obowiązków służbowych przez podwładnych. Analiza ta umożliwia wychwycenie ewentualnych błędów popełnianych przez pracowników i może prowadzić do wydawania negatywnych opinii na temat ich pracy.

Nic nie stoi więc na przeszkodzie, aby pracodawca dyscyplinował podwładnych poprzez krytyczną ocenę, mając jednak jednocześnie na uwadze konieczność poszanowania ich dóbr osobistych. Należy również pamiętać, że negatywna opinia na temat działań pracownika jest uprawniona, jeśli pozostaje w zgodzie z faktycznym stanem rzeczy. Potwierdził to stołeczny Sąd Apelacyjny w orzeczeniu z 10 października 2002 r. (III APa 21/02, OSA 2003, Nr 3, poz. 12), w którym stwierdzono, że pracodawca ma prawo dokonywać oceny zarówno pracy pracownika, jak i przestrzegania przez niego czasu pracy obowiązującego w zakładzie pracy. Ocena ta, nawet jeżeli jest niepochlebna dla podwładnego, ale rzeczywista, nie narusza godności i dóbr osobistych pracownika.

Godności osobistej pracownika nie narusza także niesłusznie wyrażona krytyczna ocena wykonania zleconych mu zadań, o ile w jej efekcie nie doszło do krzywdzącej go dyskwalifikacji zawodowej (por. wyrok SN z 6 grudnia 1973 r., I PR 493/73, OSNCP 1974, Nr 9, poz. 156).

Urażony nie powinien się czuć również pracownik, w którego rekomendacjach pojawiła się wzmianka o konfliktowości utrudniającej kontakty z przełożonym i współpracownikami. W tej sytuacji do naruszenia dóbr osobistych doszłoby dopiero w przypadku, gdyby negatywna opinia dotyczyła zachowania podwładnego poza zakładem pracy (por. wyrok poszerzonego składu SN z 21 stycznia 1977 r., V PRN 3/76, OSPiKA 1978, Nr 10, poz. 183).

Należy przy tym jednak zauważyć, że istnieją zawody szczególnego zaufania publicznego, dla których pełnienia niezbędne jest stosowne zachowanie również na gruncie życia prywatnego i rodzinnego. Jeżeli więc przepisy zakładowe obligują pracodawcę do umieszczenia w opinii o pracowniku szczegółów dotyczących życia prywatnego podwładnego, to nie jest to bezprawne, a wręcz przeciwnie- pracodawcy można postawić zarzut niedopełnienia tego obowiązku (por. wyrok SN z 6 marca 1991 r., I PR 469?90, OSP 1992, Nr 5, poz. 117).