Udzielenie czasu wolnego a dnia wolnego

Przeczytaj także: Dzień wolny a doba pracownicza: interpretacje

Rekompensata pracy nadliczbowej w postaci czasu wolnego

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Pracą nadliczbową jest więc praca przekraczająca 8 godzin na dobę (lub przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, np. 12 godzin w systemie równoważnym) oraz praca ponad przeciętnie 40 godzin tygodniowo.

W przypadku wystąpienia pracy nadliczbowej pracownik może, na pisemny wniosek obejmujący wszystkie lub tylko niektóre z przepracowanych godzin nadliczbowych, wystąpić o udzielenie mu czas wolnego od pracy. Udzielasz go wówczas proporcjonalnie do liczby przepracowanych godzin nadliczbowych, czyli 1 godzina czasu wolnego za jedna nadgodzinę.

Udzielenie czasu wolnego w zamian za nadgodziny może nastąpić również bez wniosku pracownika, w skutek jednostronnej decyzji pracodawcy. W takim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin, czyli 1,5 godziny czasu wolnego za 1 nadgodzinę.

Czas wolny – nie zawsze koniecznie w tym samym okresie rozliczeniowym

W przypadku, gdy to pracownik składa wniosek o udzielenie czasu wolnego przepisy nie określają terminu, w jakim pracodawca (oczywiście w razie uwzględnienia wniosku) powinien mu tego czasu wolnego udzielić. Najlepiej byłoby gdyby obie strony uzgodniły termin, w jakim pracownik odbierze czas wolny. Jeżeli jednak tak się nie stanie, rozliczenie czasu wolnego powinno nastąpić bądź w ciągu obowiązującego pracownika okresu rozliczeniowego (zgodnie z zasadą, że wszystkie kwestie związane z czasem pracy powinny być, w braku szczególnych uregulowań, rozliczane w obrębie okresu rozliczeniowego), albo w granicach roku kalendarzowego (zgodnie przyjętym rocznym limitem godzin nadliczbowych). A zatem czas wolny w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych udzielany na wniosek pracownika może zostać udzielony również w następnym okresie rozliczeniowym niż ten, w którym praca ta wystąpiła.

Natomiast, jeżeli udzielenie czasu wolnego odbywa się bez wniosku pracownika, na podstawie jednostronnej decyzji pracodawcy, rozliczenie czasu wolnego powinno nastąpić w granicach okresu rozliczeniowego, w ramach którego pracownik wykonywał pracę nadliczbową. Po zakończeniu okresu rozliczeniowego pracodawca traci prawo do samodzielnego udzielenia czasu wolnego w zamian za pracę nadliczbową.