Odpowiedzialność pracodawcy a szkoda wyrządzona osobie trzeciej

Przeczytaj także: Odpowiedzialność materialna pracownika a wysokość szkody

Zgodnie z art. 120 K.p., w razie gdy pracownik w czasie wykonywania obowiązków pracowniczych wyrządzi szkodę osobę trzeciej, bezpośrednią odpowiedzialność ponosi wyłącznie pracodawca. Dopiero po naprawieniu szkody może on na zasadzie regresu domagać się odszkodowania od podwładnego, który zawinił. W praktyce chodzi więc o to, że osoba trzecia, której pracownik wyrządził szkodę przy wykonywaniu pracy, może dochodzić jej naprawienia tylko od pracodawcy. Takie roszczenie nie przysługuje jej natomiast w odniesieniu do sprawcy szkody (pracownika). Celem przeniesienia odpowiedzialności w tym zakresie jest w głównej mierze ochrona pracownika przed dość surowymi skutkami, które wynikają z odpowiedzialności cywilnej. Jest to o tyle zasadne, że ryzyko popełnienia uchybień w procesie pracy często wiąże się z powstaniem wysokiej szkody.

Warto tu nadmienić, że (jak zauważył SN w wyroku z 19 czerwca 1975 r., V PRN 2/75, OSNCP z 1976 r. nr 4, poz. 70)omawiany przepis nie znajduje zastosowania, gdy do powstania szkody doszło jedynie przy sposobności wykonywania obowiązków pracowniczych.

Podobnie stanie się, gdy pracownik wyrządził szkodę osobie trzeciej w czasie pracy poprzez działania, które nie wynikają ani z zakresu jego obowiązków służbowych, ani też działalności pracodawcy. W takiej sytuacji sprawca szkody nie występuje bowiem w charakterze pracownika, ponieważ celem jego działań nie jest osiągnięcie zamierzeń, które obejmuje działalność zatrudniającej go firmy (por. wyrok SN z 19 lutego 1976 r., III PR 21/76, NP 1977, Nr 3, s. 414).

Co ważne, odpowiedzialność pracodawcy w omawianym zakresie jest ograniczona- obowiązek naprawienia szkody spoczywa na nim, jeżeli takie naprawienie znajduje podstawę prawną w regulacjach prawa cywilnego, dotyczących czynów niedozwolonych (por. uzasadnienie uchwały SN z 13 czerwca 1975 r., IV PZP 7/75, OSNCP 1976, Nr 3, poz. 42).

Reguły odpowiedzialności

Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność zgodnie z regułami dotyczącymi materialnej odpowiedzialności pracowników. Konieczne jest tu jednak pamiętać, że pracownik ponosi wobec przełożonego, który naprawił tę szkodę, odpowiedzialność tylko wówczas, gdy podstawy do jej zaistnienia wynikają z przepisów art. 114-122 K.p. I tak np., zgodnie z art. 119 K.p., wysokość odszkodowania, którego może domagać się szef od sprawcy, ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, nie może ono jednak być wyższe niż kwota trzymiesięcznego wynagrodzenia przynależnemu pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.