Mobbing - definicja, geneza, przeciwdziałanie

Przeczytaj także: Mobbing w miejscu pracy to długotrwałe nękanie?

Co to jest mobbing?

W myśl art. 94³ K.p., mobbingiem są wszelkie działania lub zachowania dotyczące bądź skierowane przeciwko pracownikowi, które polegają na jego uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu oraz:

• wywołują u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,
• powodują lub mają powodować poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Definicja ta jest dość rozbudowana, dlatego też odróżnienie mobbingu od dyskryminacji, molestowania seksualnego czy łamania zasad współżycia społecznego może się w praktyce okazać kłopotliwe. Z pomocą przychodzi tu jednak linia orzecznicza SN, który np. w wyroku z 8 grudnia 2005 r. (I PK 103/05, OSNP, Nr 21-22, poz. 321) stwierdził, że „wydawanie przez pracodawcę poleceń dotyczących pracy nie stanowi, co do zasady, naruszania godności pracownika (dóbr osobistych), nierównego traktowania lub dyskryminacji czy mobbingu.”

Trzeba jednak pamiętać, że spektrum działań, które mogą być uznane za mobbing jest niezwykle szerokie. Znamiona mobbingu mają np. działania, które zakłócają:

• swobodną komunikację interpersonalną (np. przerywanie wypowiedzi, reagowanie na uwagi krzykiem, nieustająca krytyka, poniżające gesty),
• stosunki społeczne (np. unikanie rozmów z ofiarą mobbingu, obojętne traktowanie),
• prawidłowy odbiór osoby przez współpracowników (np. rozsiewanie nieprawdziwych informacji, ośmieszanie, sugerowanie, że pracownik ma zaburzenia psychiczne),
• jakość sytuacji życiowej i zawodowej pracownika (zlecanie zadań niewspółmiernych do posiadanych kompetencji w celu zdyskredytowania, zlecanie prac pozbawionych sensu),
• zdrowie ofiary (np. zlecanie obowiązków zagrażających zdrowiu, działania o podłożu seksualnym).

Co ważne, kryterium zastosowane przy ocenie, czy określone działania stanowią nękanie i zastraszanie powinno być zobiektywizowane (por. np. wyrok SN z 26 października 2001 r., V CKN 195/01, niepubl.).

Trzeba również podkreślić, że o mobbingu można mówić dopiero wówczas, gdy nękanie i zastraszanie ma charakter długotrwały i powtarzający się. Nie można więc uznać np., że wobec pracownika, który został raz skrytykowany, zastosowano mobbing.