Czym jest działalność konkurencyjna?

Przeczytaj także: Umowa o zakazie konkurencji musi być podpisana

Zgodnie z art. 101¹ § 1 K.p., pracownik (w zakresie ustalonym w odrębnej umowie) nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy, ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz konkurencyjnej firmy. Wspomniany przepis stosuje się również, gdy przełożony i podwładny posiadający dostęp do ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkody, zawierają umowę zakazującą konkurencji już po ustaniu łączącego ich stosunku pracy (art. 102¹ § 1 K.p.).

Wprowadzenie umownego zakazu konkurencji jest więc dopuszczalne. Może on obejmować prowadzenie działalności konkurencyjnej bądź świadczenia pracy na rzecz konkurencyjnego podmiotu. Przepisy Kodeksu pracy różnicują jednak jedynie warunki, w których może do tego dojść (w czasie lub po ustaniu stosunku pracy), nie precyzując jednocześnie, jakie dokładnie działania są zakazane. Dlatego też warto się zastanowić, jaka działalność może zostać uznana za konkurencyjną.

W rozważaniach na ten temat z pomocą przychodzi dorobek nauk ekonomicznych. W terminologii ekonomicznej pod pojęciem działalności konkurencyjnej kryją się takie działania podmiotów, których celem jest oferowanie takiego samego typu produktów (usług) bądź ich substytutów, o takich samych lub zbliżonych walorach użytkowych, konsumentom posiadającym jednakowe oczekiwania na wspólnym obszarze geograficznym.

Z kolei w orzecznictwie SN utarł się pogląd, iż za działalność konkurencyjną uznaje się aktywność, która przejawia się w tym samym (bądź w takim samym) zakresie przedmiotowym i skierowana jest do tego samego grona odbiorców oraz pokrywa się (nawet częściowo) z obszarem działalności podstawowej lub pobocznej pracodawcy. W efekcie takiego rozumienia pojęcia „działalność konkurencyjna” można zakazać działania naruszającego bądź zagrażającego pracodawcy, którym niewątpliwie jest zajmowanie się konkurencyjnymi interesami.

W świetle powyższego, za aktywność konkurencyjną należy uznać np. udział pracownika w transakcjach handlowych czy przedsięwzięciach, których skutki chociażby częściowo obejmą (lub mogą objąć) tą samą rzeszę odbiorców (por. m.in. wyrok SN z 8 maja 2002 r., I PKN 221/01, OSNP 2004 nr 6, poz. 98). W praktyce, zakaz konkurencji może więc objąć nie tylko aktywność pracownika w zakresie, w którym pracodawca prowadzi faktycznie swą działalność, ale i produkcja dóbr (czy świadczenie usług) zbliżonych do przedmiotu działalności pracodawcy, a więc oferowanie dóbr i usług o charakterze substytucyjnym.

Podobnie działalność konkurencyjną definiuje ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. nr 30, poz. 331 z późn. zm.). W myśl art. 4 pkt 10 ustawy, konkurentami są przedsiębiorcy, którzy wprowadzają lub mogą wprowadzać albo nabywają lub mogą nabywać, w tym samym czasie, towary na rynku właściwym. Za rynek właściwy uznaje się z kolei (art. 4 pkt 8) rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.