Jakie przerwy w pracy przysługują pracownikom?

Przeczytaj także: Przerwa w pracy: czy szef może nią dysponować?

Przerwa powszechna

Zgodnie z art. 134 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje prawo do kwadransa przerwy, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy przekracza 6 godzin. Co ważne, jest to świadczenie związane z rzeczywistym czasem pracy w danym dniu, a nie z wymiarem czasu pracy danego pracownika. Nie ma więc znaczenia, że pracownik jest zatrudniony np. na ¾ etatu. Jeżeli przepracowuje ponad 6 godzin dziennie, ma prawo do 15-minutowego odpoczynku. Przerwa jest wliczana do czasu pracy, co w praktyce oznacza, że podobnie jak czas pracy jest opłacana z funduszu pracodawcy.

Przepisy nie wskazują konkretnego okresu, na który miałaby przypadać przerwa. Kwestię tą powinny więc regulować regulacje wewnątrzzakładowe (np. regulamin pracy), przy czym pracodawca nie musi ustalać jednej pory odpoczynku dla wszystkich podwładnych. Co więcej, możliwe jest również pozostawienie pracownikom swobody w tym zakresie.

Należy jednak pamiętać, że omawianej przerwy nie wolno wyznaczać w godzinie rozpoczęcia lub zakończenia pracy. Prowadziłoby to do skrócenia wymiaru czasu pracy, co jest sprzeczne z celem, jakiemu ma służyć przerwa (odpoczynek, spożycie posiłku).

60-minutowa przerwa niewliczana do czasu pracy

Pracodawca może również wprowadzić jedną przerwę niewliczaną do czasu pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut. Wolny czas pracownicy mogą spożytkować na spożycie posiłku bądź załatwienie spraw osobistych. Wprowadzenie tego rodzaju przerwy do organizacji pracy następuje w stosunkowo łatwy sposób. Regulacje w tym zakresie mogą być określone zarówno w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy, jak i w postanowieniach umowy o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub obowiązkiem ustalenia regulaminu pracy (art. 141 § 1-2 K.p.).

Co istotne, wprowadzenie 60-minutowej bezpłatnej przerwy nie narusza obowiązku pracodawcy w zakresie udzielenia przerwy 15-minutowej, o której mówi art. 134 K.p. Obowiązkowy 15-minutowy odpoczynek i nieobowiązkowy, bezpłatny odpoczynek godzinny mogą być wykorzystywane zarówno razem, jak i oddzielnie, w zależności od postanowień wewnątrzzakładowych przepisów organizacyjnych.

Przerwa w systemie przerywanego czasu pracy

Specyfiką przerywanego systemu czasu pracy jest podzielenie dobowego okresu pracy przerwą trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy tej nie wlicza się do czasu pracy, jednakże pracownikowi przysługuje za czas tej przerwy wynagrodzenie w wysokości 50 proc. wynagrodzenia należnego za czas przestoju (art. 139 § 1 K.p.). Zgodnie z art. 81 § 2 K.p., za 1 godzinę przestoju pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną.