Obowiązki pracodawcy: konsekwencje naruszenia

Przeczytaj także: Regulamin pracy. Jakie kary grożą pracodawcom za naruszenia?

Zwolnienie niezgodne z prawem

Wykroczenia dopuszcza się pracodawca, który wypowiada lub rozwiązuje z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia, naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy. Naruszenie przepisów prawa pracy w omawianej kwestii może wystąpić w zakresie:

• przyczyny wypowiedzenia (art. 45 i art. 30 § 4 K. p.: w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.);
• zachowania wymogów formalnych odnoszących się do formy pisemnej, okresu wypowiedzenia, konsultacji ze związkami zawodowymi, poinformowania o przysługujących pracownikowi środkach odwoławczych;
• ochrony szczególnej niektórych grup pracowniczych (pracowników w wieku przedemerytalnym, kobiet w ciąży lub w okresie urlopu macierzyńskiego, działaczy związków zawodowych);
• obowiązku udzielania dni wolnych na poszukiwanie pracy;
• zakazu wypowiadania stosunku pracy w czasie urlopu pracownika lub w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy.

W wymienionych wyżej obszarach może dojść do naruszenia przepisów prawa pracy. Wykroczeniem natomiast jest ich rażące naruszenie, a więc poważne, widoczne i negatywnie oceniane przez otoczenie.

Za niezgodne z prawem zwolnienie pracodawca musi zapłacić. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu (art. 45 K. p.). Do wypłaty odszkodowania szef jest zobowiązany również wtedy, gdy pracownik domaga się przywrócenia do pracy, a sąd pracy ustalił, że żądanie takie jest niemożliwe lub niecelowe. Odszkodowanie to przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 47¹ K.p.).

Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać. Również w przypadku naruszenia przepisów o wypowiadaniu umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Należy się ono pracownikowi w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

Przy zwolnieniach dyscyplinarnych może dojść do pewnych naruszeń, jeżeli umowa zostanie rozwiązana:

• bez podania przewidzianej w prawie przyczyny,
• bez zasięgnięcia opinii lub uzyskania zgody związku zawodowego (gdy jest to wymagane),
• z przekroczeniem miesięcznego terminu przewidzianego na rozwiązanie umowy z winy pracownika bez wypowiedzenia,
• bez zachowania wymogów formalnych.

Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy (art. 56 K. p.). Odszkodowanie to przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o pracę, zawartą na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.
Jeżeli natomiast pracodawca rozwiązał umowę o pracę w okresie wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia (art. 60 K. p.).