Praca a zasiłek chorobowy

Przeczytaj także: Zasiłek chorobowy: co należy wiedzieć?

Praca na zwolnieniu lekarskim

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa: „ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia”.

Świadczenie pracy zarobkowej w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy jest zatem niedozwolone, przy czym nie jest tutaj ważny powód wydania zaświadczenia lekarskiego (z przyczyn zdrowotnych lub innych) oraz fakt czy podjęcie pracy w tym okresie może przyczynić się do przedłużenia okresu niezdolności do pracy. Nie ma też znaczenia rodzaj podjętej pracy zarobkowej (umowa zlecenie, umowa o dzieło itp.) ani rodzaj opłacanych składek (wszystkie składki na ubezpieczenie społeczne czy tylko na ubezpieczenie zdrowotne). Nie jest również istotna długość wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy – może trwać tylko jeden dzień, może kilka lub kilkanaście dni, ale skutek jest taki sam, a mianowicie utrata prawa do świadczeń chorobowych.

Zwolnienie dyscyplinarne?

Podjęcie pracy zarobkowej na zwolnieniu lekarskim może niekiedy skończyć się dla pracownika zwolnieniem dyscyplinarnym. „Nadużycie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego samo w sobie nie może być zakwalifikowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 § 1 pkt 1 K. p.). Jednakże pracownik, który w czasie zwolnienia lekarskiego podejmuje czynności sprzeczne z jego celem, jakim jest odzyskanie zdolności do pracy, a zwłaszcza czynności prowadzące do przedłużenia nieobecności w pracy, godzi w dobro pracodawcy i działa sprzecznie ze swoimi obowiązkami (lojalność wobec pracodawcy; obowiązek świadczenia pracy i usprawiedliwienia nieobecności). W konkretnych przypadkach takie zachowanie pracownika może być uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych” (wyrok SN z 1.7.1999 r., sygn. Akt I PKN 136/99, OSNAPiUS z 2000 r., Nr 18, poz. 690). Aby jednak możliwe było zastosowanie zwolnienia dyscyplinarnego, pracodawca musi udowodnić, że pracownik w trakcie zwolnienia lekarskiego wykonywał pracę na rzecz innego pracodawcy i przez to dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

Może się jednak zdarzyć, że pracownik w okresie zwolnienia lekarskiego wykonuje inną pracę zarobkową, ale nie stanowi to uzasadnienia do rozwiązania z nim umowy o pracę w trybie bez wypowiedzenia. „Nie stanowi ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 § 1 K. p.) wykonywanie w czasie zwolnienia chorobowego pracy, która nie jest sprzeczna z zaleceniami lekarskimi” (wyrok SN z 19.1.1998 r., sygn. akt I PKN 486/97, OSNAPiUS z 1998 r., Nr 23, poz. 687).

Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich

O tym, czy pracownik prawidłowo wykorzystuje czas wolny na zwolnieniu lekarskim tzn. odpoczywa, regeneruje siły, dba o swoje zdrowie, chodzi do lekarza lub na dodatkowe zabiegi, czy wykorzystuje go nieprawidłowo i np. pracuje zarobkowo, można się dowiedzieć przeprowadzając kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Uprawnionymi do przeprowadzania takiej kontroli są pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek, czyli pracodawcy lub osoby przez nich upoważnione, co wynika z art. 68 ust. 1 ww. ustawy. Zasady przeprowadzania kontroli zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz. U. nr 65, poz. 743).