Jakie badania lekarskie pracowników?

Przeczytaj także: BHP: badania okresowe pracowników to konieczność

Zgodnie z art. 229 § 4 K. p. pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Z drugiej jednak strony według art. 211 pkt 5 K. p. pracownik (również kandydat do pracy na danym stanowisku) jest obowiązany poddawać się tym badaniom oraz innym zaleconym mu przez lekarza i stosować się do wskazań lekarskich. Ustawodawca podzielił obowiązkowe badania profilaktyczne na trzy rodzaje: wstępne, okresowe i kontrolne.

Wstępne badania lekarskie

Wstępnym badaniom lekarskim, w myśl zapisu art. 229 § 1, podlegają: osoby przyjmowane do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy, a także inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Badaniom tym nie poddaje się jedynie pracownik, który został ponownie przyjęty do pracy u danego pracodawcy na tym samym stanowisku lub o takich samych warunkach pracy na podstawie następnej umowy o pracę, jeżeli została ona zawarta bezpośrednio po tym, jak poprzednia umowa z tym przełożonym została rozwiązana lub uległa wygaśnięciu, pod warunkiem jednak, że poprzednie orzeczenie nie straciło ważności. Przykładem mogą być kolejne zawierane po sobie umowy o pracę, a więc umowa na czas nieokreślony po umowie na okres próbny lub na czas określony.

Okresowe badania lekarskie

Podlegają im osoby, których poprzednie orzeczenie lekarskie, stwierdzające o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku, traci ważność. Data kolejnego badania jest podana na zaświadczeniu lekarskim i zależy m. in. od rodzaju wykonywanej pracy. Lekarz przeprowadzający dane badanie decyduje nie tylko o jego częstotliwości, ale także o jego zakresie, kierując się wskazówkami załączonymi do rozporządzenia MZiOS z 30.05.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332, ze zm.).

Oprócz tego pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także: po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami (art. 229 § 5 K. p.).

Kontrolne badania lekarskie

Przeprowadza się je w sytuacji, gdy pracownik wraca do pracy po niezdolności, wywołanej chorobą, trwającej dłużej niż 30 dni. Celem tych badań jest stwierdzenie zdolności podwładnego do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku, na co wskazuje art. 229 § 2 K.p. Jak postanowił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 czerwca 2005 r., (sygn. akt II PK 319/04, OSNP 2006/3-4/49), pracownik stawiający się do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności nie ma obowiązku dostarczenia orzeczenia lekarskiego o zdolności do pracy. To pracodawca musi wysłać podwładnego na w/w badania po zgłoszeniu przez niego gotowości do wykonywania pracy.

Pracownicy poddawani są badaniom profilaktycznym na podstawie wydanego przez pracodawcę skierowania. Udokumentowane są one natomiast orzeczeniem lekarskim stwierdzającym brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na zajmowanym stanowisku lub istnienie przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Zgodnie z art. 229 § 3 okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas na nich spędzony, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie. Gdyby okazało się, że badania te muszą zostać wykonane w innej miejscowości, do której musiała udać się zatrudniona osoba, przysługują jej należności na pokrycie kosztów przejazdu wg zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.

Profilaktyczne badania lekarskie, a więc wstępne, okresowe oraz kontrolne, przeprowadzane są w każdej sytuacji na koszt pracodawcy na podstawie wydanego przez niego skierowania. Ponadto ponosi on inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy według art. 229 § 6 K. p.