Odwołanie pracownika z urlopu wychowawczego

Przeczytaj także: Urlop pracownika a dodatkowa praca

Urlop wychowawczy, zgodnie z art. 186 K. p. jest udzielany na wniosek pracownika, będącego rodzicem lub opiekunem dziecka w wieku do 4 lat (także w wieku do 18 roku życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika), aby móc sprawować nad nim osobistą opiekę. To jest cel nadrzędny, dla którego w/w urlop jest dawany.

Pod szczególną ochroną w tym okresie jest trwałość stosunku pracy. Według art. 186¹ K. p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia jego zakończenia. Jednakże od zasady tej przewidziano kilka wyjątków, takich jak: ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także w przypadku zaistnienia przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Wtedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z podwładnym przebywającym na urlopie wychowawczym.

Przełożony ma także prawo odwołać pracownika z urlopu wychowawczego (wezwać, aby stawił się on w pracy) w dwóch sytuacjach, które określa Kodeks pracy art. 186² par. 2 i 3:

• W przypadku ustalania, że podwładny trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Np. poprzez oddanie go do żłobka lub przedszkola, pozostawienie pod opieką członka rodziny, przy jednoczesnym podjęciu przez korzystającego z urlopu zatrudnienia w pełnym wymiarze lub wyjeżdżając za granicę bez dziecka w celach zarobkowych.
  Pracownik będący na urlopie wychowawczym może zaprzestać sprawowania opieki nad dzieckiem także z powodów prawnych, czego częstą przyczyną jest ograniczenie władzy rodzicielskiej podczas wyroku rozwodowego i wskazanie miejsca pobytu dziecka u drugiego rodzica. Sąd opiekuńczy może również wydać orzeczenie o umieszczeniu dziecka w placówce opiekuńczo – wychowawczej lub rodzinie zastępczej i w ten sposób pozbawić władzy rodzicielskiej osobę korzystającą z urlopu wychowawczego.
• W razie stwierdzenia, iż z urlopu wychowawczego korzystają w tym samym czasie oboje rodzice lub opiekunowie dziecka (po przekroczeniu dopuszczalnych trzech miesięcy).

Pracodawcy przysługuje zatem prawo odwołania podwładnego z urlopu wychowawczego wtedy, gdy udowodni on korzystanie z niego niezgodne z jego przeznaczeniem. Może on wezwać pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wyznaczonym celem podjęcia zatrudnienia. Podany termin nie może przekraczać 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości, nie może być też krótszy niż 3 dni od dnia wezwania. W przypadku nie wykonania polecenia służbowego i nie stawienia się pracownika w pracy, pracodawca ma prawo rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy podwładnego. Gdyby jednak okazało się, że przełożony nie miał podstaw do odwołania z urlopu, pracownik ma prawo domagać się przed sądem pracy ustalenia, iż był on wykorzystywany prawidłowo (zgodnie z art. 189 kodeksu postępowania cywilnego).

Fakt przebywania danej osoby na urlopie wychowawczym nie ogranicza jej jednak całkowicie jeżeli chodzi o możliwość podjęcia zatrudnienia lub dokształcania. Wykluczone jest jedynie podjęcie pracy w pełnym wymiarze, gdyż co do zasady taka praca zabiera sprawującemu opiekę większość czasu i uniemożliwiła osobiste zajmowanie się dzieckiem. Można natomiast rozpocząć pracę u dotychczasowego pracodawcy albo u nowego, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło czy umowy o świadczenie usług w mniejszym wymiarze (który nie będzie kolidował z osobistym sprawowaniem opieki nad dzieckiem). Dopuszczalna jest także praca w domu. Nie ma również zakazu co do prowadzenia działalności gospodarczej. Możliwe jest także rozpoczęcie nauki np. na studiach podyplomowych lub branie udziału w szkoleniach. W/w zajęcia nie mogą jednak kolidować ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem. Jest to bowiem istotą urlopu wychowawczego.