Ochrona pracy kobiet

Przeczytaj także: Jakie prawa kobiet w pracy w okresie ciąży i macierzyństwa?

Jeżeli pracownica korzystała z urlopu przed porodem, to po porodzie przysługuje jej urlop macierzyński nie wykorzystany przed porodem, aż do wyczerpania przysługującego wymiaru urlopu (art. 180 § 4 KP). Obecnie przepisy nie określają minimalnego wymiaru urlopu, do którego pracownica w takiej sytuacji zachowuje prawo po porodzie.

Podstawą do udzielenia pracownicy urlopu macierzyńskiego po porodzie jest wyłącznie zaświadczenie lekarskie o dacie odbycia porodu (wystawione według wzoru Mz/L-1) lub skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.

Wniosek pracownicy o udzielenie urlopu macierzyńskiego po porodzie nie jest wymagany. Urlop macierzyński po porodzie przysługuje pracownicy z mocy prawa (z wyjątkami, o których była mowa powyżej). Urlop macierzyński przysługuje wówczas, gdy poród nastąpił co najmniej w 22 tygodniu ciąży. Rozwiązanie w okresie wcześniejszym uważa się za poronienie i traktuje jak chorobę, a pracownicy przysługuje zasiłek chorobowy, a nie macierzyński.

Pracownica nie może zrzec się prawa do urlopu. W okresie urlopu macierzyńskiego pracodawca nie może dopuścić pracownicy do wykonywania pracy – ani za jej zgodą, ani nawet na jej żądanie.

Jeżeli w okresie urlopu macierzyńskiego pracodawca dopuści pracownicę do wykonywania pracy, to choćby z żądaniem takim wystąpiła pracownica, konsekwencje poniesie pracodawca. Zgoda, czy wniosek pracownicy nie uchylają zakazu pracy w trakcie urlopu macierzyńskiego, ani nie usprawiedliwiają pracodawcy.

Skrócenie urlopu macierzyńskiego

Pracownica może zrezygnować z części urlopu macierzyńskiego, po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu po porodzie.

Zasady rezygnacji z urlopu macierzyńskiego przez pracownicę i zarazem zasady korzystania z pozostałej części tego urlopu przez pracownika określają przepisy art. 180 § 5–7 KP. Jeżeli pracownica zdecydowała się zrezygnować z części urlopu, to powinna zgłosić pracodawcy w tej sprawie pisemny wniosek najpóźniej 7 dni przed przystąpieniem do pracy.

W przypadku rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę niewykorzystanej jego części udziela się pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek. Pracownik rozpoczyna urlop macierzyński bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu przez pracownicę.

W związku z powyższym pracownica do swojego wniosku w sprawie rezygnacji z części urlopu dołącza zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika – ojca wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez pracownika (art. 180 § 6 KP). Warunkiem rezygnacji kobiety – pracownicy z części urlopu macierzyńskiego jest kontynuowanie opieki nad dzieckiem przez pracownika – ojca wychowującego dziecko. W przypadku, gdy nie chce on korzystać z części urlopu macierzyńskiego niewykorzystanego przez matkę dziecka – w ogóle lub w terminie przypadającym bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu przez pracownicę, pracodawca nie może zaakceptować wniosku pracownicy i dopuścić ją do wykonywania pracy. Również w sytuacji, gdy ojciec dziecka nie żyje, bądź nie pozostaje w stosunku pracy (np. jest bezrobotny, zatrudniony na podstawie umowy cywilnoprawnej lub prowadzi działalność gospodarczą) pracownica obowiązana jest wykorzystać pełen wymiar urlopu macierzyńskiego.

Pracownik – ojciec dziecka ma prawo wykorzystać pozostałą część urlopu, która nie została wykorzystana przez matkę dziecka w związku ze skróceniem przez nią urlopu.

Przykład
Pracownica urodziła drugie dziecko i wykorzystała 14 tygodni urlopu. Pracownik – ojciec dziecka może złożyć wniosek o udzielenie mu 4 tygodni urlopu. Wymiar urlopu pracownika nie może być bowiem dłuższy niż różnica pomiędzy pełnym wymiarem urlopu przysługującym z tytułu urodzenia dziecka (bądź dzieci) a skróconym wymiarem urlopu wykorzystanym przez matkę dziecka.

Pracownik – ojciec wychowujący dziecko ma prawo do niewykorzystanej przez pracownicę części urlopu macierzyńskiego również w razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego (art. 180 § 7 KP).

Skrócenie urlopu może również nastąpić bez wniosku pracownicy, z mocy prawa. I tak, w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie. W każdym jednak przypadku nie może on trwać krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka (a więc również w przypadku, gdy zgon dziecka nastąpi po upływie 8 tygodni życia).