Ochrona pracy kobiet

Przeczytaj także: Jakie prawa kobiet w pracy w okresie ciąży i macierzyństwa?

Uprawnienia kobiet karmiących dziecko

Zgodnie z art. 187 KP pracownica zatrudniona przez czas co najmniej 4 godzin dziennie i karmiąca dziecko piersią ma prawo do przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie. Jeżeli natomiast czas pracy jest dłuższy niż 6 godzin dziennie, pracownicy przysługują dwie przerwy na karmienie. Długość tych przerw zależy od liczby karmionych dzieci. Pracownica karmiąca jedno dziecko ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw, a pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko – do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.

W praktyce pracownice najczęściej korzystają ze skróconego dnia pracy, to znaczy przychodzą do pracy później, bądź wychodzą wcześniej. W tej sytuacji nie mamy wprawdzie do czynienia z przerwami w pracy, ale należy uznać, że – ze względu na cel zwolnienia – pracodawca powinien przychylić się do sposobu korzystania z tego zwolnienia stosownie do wniosku pracownicy.

Fakt karmienia piersią powinien być – na żądanie pracodawcy – udokumentowany stosownym zaświadczeniem lekarskim. Przepisy nie określają wieku dziecka, do którego pracownica może korzystać z przerwy na karmienie. W razie uzasadnionych wątpliwości, które zachodzą w związku z wiekiem dziecka, czy pracownica faktycznie karmi dziecko, pracodawca ma prawo jedynie żądać aktualnego zaświadczenia lekarskiego.

Przy obliczaniu wynagrodzenia za czas przerw na karmienie stosuje się zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu. Uprawnienia kobiet karmiących dziecko piersią w zakresie zatrudnienia przy określonych rodzajach prac zostały omówione w pkt 2 a) opinii.

Pozostałe uprawnienia rodziców wychowujących dziecko

Czas pracy pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4 nie może przekraczać 8 godzin na dobę (art. 148 KP). Ponadto takich pracowników nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, oraz delegować poza stałe miejsce pracy i zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy (art. 178 § 2 KP). Są to jednak zakazy względne – pracownik może bowiem wyrazić zgodę na zatrudnianie go ponad 8 godzin na dobę, a także w godzinach nadliczbowych, nocnych i na delegowanie poza stałe miejsce pracy.

Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 188 KP). Jeżeli obydwoje rodzice (lub opiekunowie) są zatrudnieni to z uprawnienia do 2 dni na opiekę może korzystać jedno z nich (art. 1891 KP). Tylko od ich wyboru zależy, które z nich będzie korzystało z tego uprawnienia. Rodzice mogą także „podzielić” się 2 dniami opieki nad dzieckiem: z prawa do jednego dnia opieki może skorzystać jedno z nich, a z prawa do drugiego dnia zwolnienia drugie z nich. Zwolnienie w wymiarze 2 dni może być wykorzystane na opiekę nad dzieckiem łącznie albo rozdzielnie, a jego termin albo terminy powinny być uzgodnione z pracodawcą.

Przepisy KP nie uzależniają prawa do zwolnienia na opiekę od spełniania przez opiekuna dziecka żadnych dodatkowych warunków. Nabycie takiego prawa następuje niezależnie od tego czy drugi rodzic pracuje, przebywa na urlopie wychowawczym, prowadzi działalność gospodarczą, itp.

Pracownik nabywa prawo do zwolnienia na opiekę w roku kalendarzowym, w którym urodziło się dziecko, a ustanie prawa następuje z datą ukończenia przez pracownika 14 roku życia. Nieskorzystanie z omawianego uprawnienia w danym roku kalendarzowym nie powoduje, że owe 2 dni stają się zaległe i przechodzą na następny rok kalendarzowy.

Każdy pracownik będący rodzicem lub opiekunem dziecka w wieku do 14 lat powinien złożyć pracodawcy oświadczenie o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania z tego uprawnienia. Oświadczenie takie składa się do części B akt osobowych pracownika (§ 6 ust. 2 pkt 2 ppkt c rozporządzenia MPiPS z 28.5.1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji..., Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.).

Pracodawca nie ma prawa żądać od pracownika przedłożenia zaświadczenia od pracodawcy zatrudniającego drugiego rodzica (opiekuna dziecka) o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania przez niego z tego uprawnienia. Pracodawca nie ma też obowiązku wydawać takiego zaświadczenia na żądanie pracodawcy zatrudniającego drugiego rodzica (opiekuna) dziecka.