Regulacje ESG w transporcie - kosztowna konieczność?

Przeczytaj także: Czy sektor TSL powinien bać się ESG?

ESG, czyli Environmental, Social, and Governance, to zestaw kryteriów oceny działalności przedsiębiorstw, który obejmuje trzy kluczowe aspekty: ochronę środowiska (E), odpowiedzialność społeczną (S) i ład korporacyjny (G). Czynniki środowiskowe koncentrują się na wpływie firmy na środowisko i obejmuje pomiar takich czynników jak na przykład emisja CO₂, zużycie energii, ślad węglowy, gospodarka odpadami czy zasobami wodnymi (w szczególności, jeżeli chodzi o emisję odpadów do np. rzek czy jezior).

Społeczna odpowiedzialność dotyczy relacji z pracownikami, kontrahentami i społecznościami lokalnymi. Uwzględnia prawa człowieka, warunki pracy, różnorodność i zaangażowanie społeczne. Ład korporacyjny odnosi się natomiast do transparentności działań zarządu, struktury organizacyjnej, etyki biznesowej oraz ochrony praw udziałowców. Co istotne, kryteria ESG są coraz częściej wykorzystywane przez inwestorów, instytucje finansowe oraz kontrahentów do oceny wiarygodności i odpowiedzialności firmy. Wpływają na jej zdolność kredytową, dostęp do finansowania i atrakcyjność rynkową – wyjaśnia Maciej Maroszyk, Dyrektor Operacyjny TC Kancelarii Prawnej.

Finansowanie i ubezpieczenia, ale oparte na ESG

W kontekście rosnących oczekiwań społecznych oraz presji ze strony inwestorów, zgodność z ESG staje się równie ważna co zgodność z przepisami.

Firmy z sektora TSL inwestujące w ESG mają być bardziej atrakcyjne dla inwestorów, co przełoży się na korzyści finansowe i stabilność działalności – dodaje Maciej Maroszyk.

Co istotne, dostęp do finansowania i ubezpieczeń dla firm z sektora TSL ma być zależny od zgodności z wymogami ESG. Zgodnie z danymi Europejskiego Banku Inwestycyjnego, firmy o wysokim wskaźniku ESG mogą liczyć na preferencyjne warunki kredytowe oraz niższe składki ubezpieczeniowe. Firmy nieposiadające odpowiednich certyfikacji ESG mogą natomiast spotkać się ze znaczną podwyżką rocznych składek ubezpieczeniowych.

Banki i inwestorzy coraz częściej oceniają ryzyko na podstawie zgodności z ESG. A firmy, które aktywnie inwestują w zrównoważony rozwój, postrzegane są jako stabilne i wzbudzające zaufanie – wskazuje ekspert TC Kancelarii Prawnej.

Korzyści z wdrożenia standardów ESG

Implementacja regulacji ESG ma oferować przedsiębiorstwom szereg istotnych korzyści, które mogą pozytywnie wpłynąć na ich funkcjonowanie oraz pozycję na rynku.

Zrozumienie, jak działalność firmy wpływa na otoczenie, w tym na ludzi i środowisko, umożliwia efektywniejsze zarządzanie zasobami oraz opracowywanie strategii zrównoważonego rozwoju. Pomaga też w niwelowaniu ryzyka i zapobieganiu stratom zarówno finansowym jak i wizerunkowym. Regularne raportowanie ESG dostarczy cennych danych, które mogą posłużyć do planowania transformacji modelu biznesowego i kreowania wizerunku nowoczesnej, innowacyjnej firmy. Dodatkowo, przedsiębiorstwa mają możliwość porównywania swoich wskaźników z lat ubiegłych oraz z innymi firmami w branży, co pozwala lepiej zrozumieć swoją pozycję rynkową – mówi Maciej Maroszyk, Dyrektor Operacyjny TC Kancelarii Prawnej.

Wskazanie wpływu, jaki firma ma na otoczenie, ma wzmacniać relacje z interesariuszami i zwiększać transparentność działań. Raport ESG staje się nie tylko narzędziem spełniania wymogów regulacyjnych, ale także strategicznym wsparciem w identyfikacji ryzyka oraz wykorzystaniu potencjalnych możliwości wzrostu.

Ryzyka dla firm ignorujących regulacje ESG

Firmy, które zlekceważą nowe przepisy, narażają się na sankcje, kary finansowe oraz wykluczenie z dostępu do niektórych rynków i kontraktów. Z perspektywy zarządu, zaniżone lub fałszywe dane mogą skutkować osobistą odpowiedzialnością i narazić firmę na negatywne skutki finansowe.

Brak zgodności z ESG grozi utratą zainteresowania ze strony inwestorów oraz ograniczonym dostępem do finansowania. Wiarygodne dane i polityka ESG stanowią coraz ważniejsze kryterium dla instytucji finansowych i partnerów biznesowych. Niespełnienie tych wymogów może również skutkować pogorszeniem reputacji firmy oraz osłabieniem relacji z klientami – potwierdza Maciej Maroszyk z TC Kancelarii Prawnej.

Kosztowne raportowanie

Raportowanie ESG jest istotnym krokiem ku bardziej odpowiedzialnemu i transparentnemu prowadzeniu działalności. Wspiera cele Europejskiego Zielonego Ładu, w tym ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 90% w sektorze transportu do 2040 roku (względem poziomów z 1990 roku). Jednak mimo, że cele te są korzystne dla środowiska i społecznie odpowiedzialne, wiążą się z istotnymi nakładami finansowymi, szczególnie dla polskich firm z sektora TSL, które muszą dostosować się do Dyrektywy CSRD i standardów ESG w nadchodzących latach.

Od 2024 roku wymogi raportowania ESG obowiązują największe firmy, czyli spółki i grupy kapitałowe już objęte wymogami dyrektywy NFRD. Są to publiczne podmioty, które zatrudniają ponad 500 pracowników i spełniają kryteria finansowe w postaci sumy bilansowej powyżej 20 mln EUR lub rocznych przychodów powyżej 40 mln EUR. W ich przypadku pierwsze raporty mają zostać złożone w 2025 roku.

W 2025 obowiązek raportowania zrównoważonego rozwoju obejmie także duże spółki, które zatrudniają powyżej 250 pracowników, mają sumę bilansową powyżej 25 mln EUR lub roczne przychody powyżej 50 mln EUR. Te przedsiębiorstwa będą musiały dostosować się do nowych wymogów i złożyć pierwsze raporty w 2026 roku.

Z kolei od 2026 roku wymogi raportowania obejmą małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), zatrudniające powyżej 10 pracowników, charakteryzujące się sumą bilansową powyżej 350 tys. EUR lub rocznymi przychodami powyżej 700 tys. EUR. Pierwsze raporty ESG od tej grupy przedsiębiorstw będą wymagane w 2027 roku.

W 2027 roku obowiązek raportowania ESG rozciągnie się również na wybrane spółki spoza UE, posiadające jednostkę zależną lub oddział na terenie Unii, których przychody na obszarze UE przekraczają 150 mln EUR rocznie. Pierwsze raporty zgodne ze standardami ESRS będą musiały zostać złożone w 2028 roku.

Implementacja wymogów ESG będzie szczególnie wyzwaniem dla mniejszych firm w Polsce, które nie mają jeszcze odpowiednich zasobów do monitorowania działań środowiskowych. Szacuje się, że około 40–50% firm z sektora TSL będzie musiało dostosować swoje systemy raportowania do nowych wymogów, co dla wielu polskich MŚP oznacza konieczność przeznaczenia znacznych środków na wdrożenie odpowiednich procedur i działań wymaganych do raportowania ESG. Koszty te mogą wynosić od 50 do 200 tys. EUR, zależnie od skali operacji – mówi Maciej Maroszyk, Dyrektor Operacyjny TC Kancelarii Prawnej.

Inwestycja w ESG

Dostosowanie się do regulacji ESG wymaga od firm z sektora TSL znacznych nakładów finansowych już na wstępie – zaczynając od kosztownych audytów wewnętrznych, które mają identyfikować obszary do poprawy, a także umożliwić stworzenie planu dostosowania się do nowych wymogów regulacyjnych. W Polsce pełny audyt ESG dla większego przedsiębiorstwa może wynosić od kilkudziesięciu do nawet kilkuset tysięcy złotych.

Przykładowo, zakup pojazdów o niższej emisji lub napędzanych paliwami alternatywnymi może w długim okresie przynieść oszczędności paliwowe, ale początkowe nakłady są znaczne i obciążające dla wielu firm. Dodatkowo, podnoszenie kompetencji w zakresie zarządzania ESG wymaga inwestycji w szkolenia i rozbudowę zespołów, co generuje koszty operacyjne i administracyjne. Transparentność w łańcuchu dostaw oraz współpraca z dostawcami spełniającymi normy ESG, choć korzystna wizerunkowo, również oznacza wyższe koszty – podpowiada Maciej Maroszyk z TC Kancelarii Prawnej i dodaje: – Brak spełnienia tych standardów, choćby ze względu na koszty, może jednak skutkować wykluczeniem z istotnych przetargów i ograniczeniem dostępu do kluczowych kontraktów, co stawia mniejsze firmy przed poważnymi wyzwaniami finansowymi.

Przyszłość sektora TSL w kontekście ESG

Wdrażanie ESG w sektorze TSL to nie tylko wymóg prawny, ale również ważny krok ku bardziej świadomym działaniom na rzecz środowiska. Firmy podejmujące działania w kierunku rozwoju, zyskują szansę na lepszą pozycję rynkową. Mają także dostęp do unijnych funduszy i preferencyjnych warunków finansowych, co może stanowić istotną przewagę konkurencyjną. Jednak warto pamiętać, że implementacja ESG wiąże się z dodatkowymi kosztami, które stanowią wyzwanie szczególnie dla mniejszych firm z branży, ponownie obciążających ich budżety w krótkim okresie czasu.