Jakie sankcje za nieprzestrzeganie dyrektywy Omnibus?

Przeczytaj także: Prawo konsumenckie - jakie zmiany nas czekają?

Celem dyrektywy jest zwiększenie ochrony konsumentów, a nieprzestrzeganie jej przepisów może wiązać się z poważnymi konsekwencjami finansowymi dla firm. Dlatego kluczowe jest, aby przedsiębiorcy nie odkładali dłużej dostosowania swoich wewnętrznych regulacji do znowelizowanych przepisów konsumenckich.

Co zmieniło się wraz z wejściem w życie dyrektywy Omnibus?

Zacznijmy od przypomnienia najważniejszych rozwiązań wprowadzonych dyrektywą Omnibus. Od 1 stycznia 2023 roku przedsiębiorcy są zobligowani do:

• stosowania nowych zasad informowania konsumentów o obniżonej cenie. W praktyce ta zmiana pociąga za sobą największe trudności dla firm, ponieważ dyrektywa wymaga precyzyjnego wskazania obok informacji o obniżonej cenie, także informacji o najniższej cenie towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki,
• informowania o sposobie weryfikacji autentyczności opinii o produktach,
• przekazywania dodatkowych informacji konsumentom np. identyfikujących przedsiębiorcę czy wskazujących kanały komunikacyjne,
• ujawniania głównych parametrów plasowania oraz podawania informacji o płatnej reklamie.

Jakie są najczęstsze naruszenia dyrektywy Omnibus?

Od wejścia w życie dyrektywy minęło już sporo czasu, co pozwoliło na identyfikację najczęstszych naruszeń. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wielokrotnie przedstawiał wyniki kontroli dotyczące praktyk stosowanych przez przedsiębiorców w branży e-commerce oraz sprzedaży tradycyjnej. Wśród najbardziej powszechnych naruszeń pojawiły się:

• brak informacji, że sprzedający na platformie jest przedsiębiorcą, co jest istotne, gdy konsument chce skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy,
• niepodawanie najniższej ceny obowiązującej 30 dni przed wprowadzeniem obniżki lub informowanie o niej w sposób nieczytelny (np. mała czcionka),
• nieuwzględnianie w aktualnej promocji odniesienia do najniższej ceny,
• zamieszczanie fałszywych lub zniekształconych opinii.

Jakie sankcje grożą za naruszenie dyrektywy Omnibus?

Za naruszenie przepisów dyrektywy Omnibus przedsiębiorcy mogą ponosić odpowiedzialność zarówno na drodze administracyjnej, jak i cywilnej.

Oto możliwe kary pieniężne:

• do wysokości 20 000 zł - nakładana przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje obowiązków dotyczących informowania o obniżce ceny, również podczas reklamowania towaru lub usługi,
• do wysokości 40 000 zł - nakładana przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej jeżeli przedsiębiorca narusza powyższe obowiązki co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od pierwszego stwierdzenia naruszenia,
• do wysokości 10 % obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary - nakładana przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na przedsiębiorcę, który dopuścił się naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
• do wysokości 2.000.000 zł może zostać nałożona przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na osobę zarządzającą, jeżeli osoba ta, w ramach sprawowania swojej funkcji w czasie trwania stwierdzonego naruszenia, umyślnie dopuściła przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia przez przedsiębiorcę zbiorowych interesów konsumentów.

Wskazane wartości to maksymalny wymiar kar jakie mogą nałożyć właściwe organy, a jej wysokość jest każdorazowo zależna od rodzaju i stopnia naruszenia, a także od sytuacji finansowej przedsiębiorcy.

Odpowiedzialność cywilna:

Konsument, którego interesy zostały zagrożone lub naruszone przez nieuczciwe praktyki rynkowe przedsiębiorcy może żądać:

• zaniechania danej praktyki,
• usunięcia skutków tej praktyki,
• publikacji przeprosin lub odpowiedniej informacji,
• obniżenia ceny,
• naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych,
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny.

Należy podkreślić, że UOKiK bardzo poważnie podchodzi do weryfikacji przestrzegania przepisów. Już w 2023 roku, w wyniku działań kontrolnych wystosował wiele wniosków o przedstawienie wyjaśnień odnośnie wątpliwych praktyk lub zaniechanie naruszeń zbiorowych interesów konsumentów, a w 2024 roku nałożono już pierwsze kary finansowe.

Dla przykładu można wskazać ostatnie decyzje Prezesa UOKiK wobec firm publikujących fałszywe opinie o produktach i usługach, gdzie łączna suma kar to 85 tys. złotych. Jak stwierdził Prezes UOKiK Tomasz Chróstny: „(…) Recenzje publikowane przez ukaranych przedsiębiorców pozorowały opinie rzeczywistych klientów. Wprowadzały w błąd, ponieważ sztucznie podwyższały renomę sprzedawcy czy jakość produktu lub usługi (…).”[1]

Jak uniknąć sankcji?

Najprostszym sposobem uniknięcia sankcji jest przestrzeganie przepisów oraz dostosowanie rozwiązań, zwłaszcza wykorzystywanych w branży e-commerce do wytycznych publikowanych na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Oto kilka kroków, które mogą pomóc w zapewnieniu zgodności z dyrektywą Omnibus:

1. Dokładnie zapoznaj się z przepisami i zweryfikuj dotychczas stosowane praktyki, co pozwoli zidentyfikować ewentualne niezgodności z prawem. Warto wykonać analizę regulaminów i informacji publikowanych na stronach internetowych.
2. Zastanów się nad dotychczas stosowaną strategią marketingową, zweryfikuj czy treść informacji o cenie odpowiada regulacjom dyrektywy oraz czy system informatyczny nie wymaga modyfikacji.
3. Zbadaj czy w twoim serwisie są zamieszczane opinie, a jeśli tak to musisz zdecydować czy będziesz je weryfikować (wiarygodność źródła):
   • niezależnie od tego czy weryfikujesz opinie czy nie robisz tego, o każdej z tych okoliczności musisz poinformować konsumenta,
   • dobrym sposobem będzie umożliwienie dodania opinii klientom, którzy faktycznie dokonali zakupu np. poprzez przesłanie linka do takiego formularza.
4. Jeśli jesteś przedsiębiorcą prowadzącym sprzedaż w internecie to:
   • zakomunikuj konsumentom kryteria plasowania produktów oraz oznacz płatną reklamę,
   • sprawdź status podmiotów, które oferują produkty lub usługi na platformie (czy są to przedsiębiorcy czy konsumenci),
   • wprowadź zmiany w interfejsie, dzięki którym konsument będzie świadomy czy zawiera umowę z przedsiębiorcą czy z konsumentem.

Podsumowanie

Przestrzeganie przepisów dyrektywy Omnibus to nie tylko obowiązek prawny, ale także inwestycja w długofalowy sukces firmy. Nieznajomość tych przepisów lub ich świadome ignorowanie może prowadzić do poważnych konsekwencji nie tylko w aspekcie finansowym, takim jak kary pieniężne ale także może nadszarpnąć zaufanie dotychczasowych klientów.

[1] https://uokik.gov.pl/falszywe-opinie-stop