Elektronizacja zamówień publicznych w toku. Pora na zdalne postępowanie odwoławcze?

Przeczytaj także: Postępowanie odwoławcze w zamówieniach publicznych

Na stronie rządowego centrum legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego, który ma zmienić m.in. ustawę z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej: ustawa p.z.p.).

Postulowane zmiany mają umożliwić stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego przed Krajową Izbą Odwoławczą udział w rozprawach i posiedzeniach za pośrednictwem środków informatycznych pozwalających na komunikowanie się na odległość, o ile nie będzie sprzeciwiał się temu wzgląd na charakter czynności, które mają być dokonywane na rozprawie lub posiedzeniu oraz nie będą występowały inne okoliczności utrudniające przeprowadzenie zdalnej rozprawy lub zdalnego posiedzenia i zostanie zagwarantowana pełna ochrona praw procesowych stron i uczestników postępowania odwoławczego, jak i prawidłowy tok tego postępowania.

Obecnie obowiązująca ustawa nie przewiduje możliwości przeprowadzenia rozprawy online, co dla wykonawców i zamawiających, z oddalonych od Warszawy miejscowości, oznacza konieczność podróży do siedziby Krajowej Izby Odwoławczej, dodatkowe koszty, a także znaczne poświęcenie czasu.

Wykorzystanie formuły online pozwoli stronom i uczestnikom postępowania na przebywanie w swoich siedzibach. Na sali rozpraw obecny będzie jedynie skład orzekający i protokolant. Co ciekawe, z uzasadnienia projektu ustawy wynika, że instytucja zdalnego udziału w rozpatrywaniu odwołań będzie zasadą, niemniej wykonawcy i zamawiający będą mieli prawo wyboru: czy uczestniczyć w rozprawie i posiedzeniu online czy stawić się na sali rozpraw.

Szczegółowe zasady dotyczące sposobu potwierdzania zdalnego udziału w jawnej rozprawie lub jawnym posiedzeniu mają znaleźć się w znowelizowanych przepisach rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie postępowania przy rozpoznawaniu odwołań przez Krajową Izbę Odwoławczą (Dz. U. poz. 2453).

Jednocześnie dążąc do wprowadzenia zdalnych rozpraw i posiedzeń oraz do usprawnienia ich przebiegu, ustawodawca planuje wprowadzić szereg rozwiązań sprzyjających efektywności i szybkości postępowania odwoławczego. Do najistotniejszych należy z pewnością wprowadzenie prekluzji dowodowej. Obecnie, jak stanowi art. 535 ustawy p.z.p. dowody na poparcie swoich twierdzeń lub odparcie twierdzeń strony przeciwnej, strony i uczestnicy postępowania mogą przedstawiać aż do zamknięcia rozprawy. Nowe przepisy będą nakładać obowiązek przedstawienia dowodów wraz z odwołaniem, odpowiedzią na odwołanie lub wraz z innym pismem wniesionym przed rozprawą lub posiedzeniem jawnym poprzedzającym rozprawę, pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania. Powyższe nie będzie dotyczyć jedynie sytuacji, gdy wcześniejsze pozyskanie dowodów nie było możliwe lub konieczność ich powołania wynikła w toku postępowania odwoławczego. W takim wypadku dowody będzie można przedstawić aż do zamknięcia rozprawy. Dodatkowo, powołanie w piśmie, przez stronę lub uczestnika, dokumentów również ma wiązać się z obowiązkiem dołączenia ich do tego pisma, pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania odwoławczego.

Ponad powyższe, istotną zmianą będzie obowiązek wniesienia przez zamawiającego odpowiedzi na odwołanie, co obecnie jest jedynie jego uprawnieniem. W chwili składania odpowiedzi, zamawiający, zobligowany będzie do podania twierdzeń i dołączenia wszystkich dowodów na uzasadnienie swoich wniosków lub w celu odparcia wniosków i twierdzeń powołanych w odwołaniu.

Ustawodawca przewiduje również obowiązek bezpośredniego doręczenia pism pomiędzy stronami i uczestnikami postępowania odwoławczego. Na wzór rozwiązań przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego, do pisma wniesionego do Izby trzeba będzie dołączyć dowód przekazania pisma albo jego kopii stronom lub uczestnikom postępowania odwoławczego. Wzajemne doręczenia nie będą dotyczyły pism składanych podczas rozprawy lub posiedzenia – te będzie należało wnosić wraz z odpisami dla stron lub uczestników postępowania odwoławczego.

Wprowadzenie możliwości zdalnego uczestnictwa w rozprawach i posiedzeniach przed Krajową Izbą Odwoławczą należy ocenić pozytywnie, zwłaszcza w dobie technologicznego postępu. Umożliwi to stronom i uczestnikom postępowania odwoławczego elastyczne i wygodne uczestnictwo w postępowaniu, eliminując konieczność fizycznej obecności na sali rozpraw. Zdalne uczestnictwo w postępowaniu odwoławczym może jednocześnie przyczynić się do wzrostu liczby odwołań przez przedsiębiorców mieszkających w odległych regionach, czy też poza granicami Polski, dla których podróż do Warszawy pochłania cenny czas i generuje dodatkowe koszty.

Podobnie należy ocenić mechanizmy sprzyjające koncentracji materiału dowodowego na wcześniejszym aniżeli obecnie etapie postępowania. Wymiana pism, przedstawianie twierdzeń i dowodów, obowiązek przedłożenia dokumentów, może skłaniać strony do wcześniejszego przyznania racji drugiej stronie, tj. zanim dojdzie do rozprawy, co również przyczyni się do zwiększenia efektywności postępowań zakupowych.

Monika Gnacy-Witt – aplikant radcowski,