Transport międzynarodowy: licencja wspólnotowa krok po kroku

Przeczytaj także: Licencja wspólnotowa dla busów. Co należy wiedzieć?

Zasady uzyskania licencji wspólnotowej określa prawo unijne. Licencja jest wydawana na zasadach określonych w rozporządzeniach Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dn. 21 października 2009 roku o wspólnych zasadach dotyczących warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 92/26/WE oraz 1073/2009 z dn. 21 października 2009 roku w zakresie wspólnych zasad, związanych z dostępem do rynku międzynarodowych przewozów drogowych.

W Polsce o przyznaniu licencji wspólnotowej, odmowie jej udzielenia, zmianie lub cofnięciu decyduje Główny Inspektor Transportu Drogowego – mówi Lucica Kucharec, prawnik w TC Kancelarii Prawnej – To właśnie u tego organu przewoźnik może ubiegać się o wydanie dokumentu, przy czym podstawą jest posiadanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.

Jakich samochodów dotyczy licencja wspólnotowa w 2023 roku?

Warto pamiętać, że Pakiet Mobilności rozszerzył grupę zobowiązanych do posiadania licencji wspólnotowej. Do grupy pojazdów o DMC powyżej 3,5 tony niedawno dołączyli posiadacze pojazdów o masie od 2,5 do 3,5 tony.

Od 21 maja 2022 przewozy samochodami tego rodzaju prowadzone poza Polską wymagają zarówno zezwolenia na wykonywanie przewoźnika drogowego, jak i licencji wspólnotowej.

Kto może uzyskać zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego?

O zezwolenie tego rodzaju może starać się przedsiębiorca, który posiada rzeczywistą i stałą siedzibę w jednym z państw członkowskich i cieszy się dobrą reputacją. Do tego musi posiadać odpowiednią zdolność finansową oraz wymagane kompetencje zawodowe.

Według przepisów, sytuacje finansową można udowodnić rocznym sprawozdaniem finansowym wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta, gwarancją bankową czy ubezpieczeniem. Kwoty potwierdzające dobrą kondycje finansową to:

• 9000 euro na pierwszy pojazd samochodowy
• 5000 euro na każdy dodatkowy wykorzystywany pojazd silnikowy lub zespół pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony
• 1800 euro na pierwszy pojazd samochodowy o masie całkowitej między 2,5 a 3,5 tony
• 900 euro na każdy dodatkowy wykorzystywany pojazd silnikowy lub zespół pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 2,5 tony, ale nie przekracza 3,5 tony.

Przedsiębiorca musi spełnić szereg wymogów dodatkowych, takich jak posiadanie zarejestrowanej spółki prawa handlowego czy dysponowanie co najmniej jednym pojazdem, który został zarejestrowany lub wprowadzony do ruchu i dopuszczony do użytkowania. Nie ma znaczenia, czy jest on właścicielem tego pojazdu czy użytkownikiem z innego tytułu, np. na podstawie umowy najmu z opcją zakupu, umowy najmu lub umowy leasingu.

Starania o wspólnotową licencję transportową

Po uzyskaniu zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, przedsiębiorca może złożyć wniosek o licencje wspólnotową. Wnioski tego rodzaju, w formie papierowej lub elektronicznej, są przyjmowane w Biurze Do Spraw Transportu Międzynarodowego Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego.

We wniosku należy wskazać na jaki okres ma obowiązywać licencja, tzn. do 5 lat lub od 5 do 10 lat oraz przedstawić takie dokumenty jak:

• wykaz wszystkich pojazdów, które będą wykorzystywane do przewozów międzynarodowych;
• dowód wniesienia opłat;
• odpowiednie pełnomocnictwa;
• oświadczenie osoby zarządzającej transportem;
• oświadczenie dotyczące bazy eksploatacyjnej;
• oświadczenie dotyczące kierowców;
• oświadczenie o niekaralności przedsiębiorcy lub wszystkich osób uprawnionych do reprezentacji według KRS;
• zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencję na krajowy transport drogowy rzeczy.

W przypadku stwierdzenia braków formalnych w dokumentach, Główny Inspektor Transportu Drogowego wezwie przedsiębiorcę do ich uzupełnienia. Przedsiębiorca ma na to co najmniej 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

Po pozytywnym zweryfikowaniu dokumentów, Główny Inspektor Transportu Drogowego wydaje licencję wspólnotową dotyczącą międzynarodowego zarobkowego przewozu rzeczy oraz wypis z licencji wspólnotowej na każdy pojazd.

Odmowa wydania licencji wspólnotowej

Rozpatrywanie dokumentów może zająć Inspektorowi kilka tygodni, po których wydaje decyzję – pozytywną lub odmowną.

Czas oczekiwania na wydanie decyzji zwykle nie przekracza miesiąca, ale z różnych względów może on zostać wydłużony do 2 miesięcy, o czym urząd powiadamia pismem. Jeśli decyzja jest odmowna, przedsiębiorca ma 14 dni na złożenie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, licząc od dnia otrzymania informacji – podpowiada Lucica Kucharec z TC Kancelarii Prawnej.

Wspomniany wniosek można złożyć bezpłatnie, na trzy sposoby: podczas osobistej wizyty w Inspektoracie, listownie lub elektronicznie. W jego treści nie trzeba zawierać dodatkowych argumentów ani przedstawiać kolejnych dowodów lub zaświadczeń. GITD musi przyjąć wniosek i ma miesiąc na ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeśli decyzja nadal będzie odmowna, ostatnią instancją odwoławczą jest sąd administracyjny. Decyzję można zaskarżyć bez składania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, ale standardowa ścieżka zwykle jest wystarczająca, jeśli wszystkie wymogi formalne zostały spełnione.

Ile kosztuje wydanie licencji wspólnotowej?

Koszt licencji zależy od okresu, na jaki ma być wydana oraz od ilości wypisów z takiej licencji. Przewoźnik musi uzyskać wypis dla każdego pojazdu, którym będzie wykonywany przewóz zagraniczny. Masa całkowita samochodu nie wpływa na koszty uzyskania licencji – są identyczne również dla pojazdów o masie nie przekraczającej 3,5 tony.
Jeżeli wniosek dotyczy licencji na okres do 5 lat – koszt to 4000 zł za licencje oraz 440 zł za wypis z licencji. Za licencję na okres od 5 do 10 lat trzeba zapłacić 8000 zł oraz 880 zł za każdy wypis z licencji.

Trzeba również pamiętać o tym, że jeżeli wniosek jest składany przez pełnomocnika, konieczne jest uiszczenie opłaty skarbowej w wysokości 17 zł.

Zmiana danych a licencja transportowa

Zdarza się, że w trakcie działalności zmieniają się dane zwarte w wniosku o wydanie licencji. W takim wypadku przedsiębiorca ma obowiązek zgłosić zmianę najpóźniej w ciągu 28 dni od jej powstania.

Jeśli dane, które uległy zmianie znajdują się na zezwoleniu na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji wspólnotowej i jej wypisach, przedsiębiorca powinien złożyć wniosek o zmianę treści tych zezwoleń – mówi ekspertka TC Kancelarii Prawnej – Zmiany mogą nastąpić również w ilości zgłoszonych pojazdów. Jeżeli ta ilość się zwiększa, należy wykazać dodatkową zdolność finansową i wystąpić o dodatkowe wypisy z zezwoleń za każdy dodatkowy pojazd.

Cofnięcie licencji wspólnotowej – kiedy może nastąpić?

W określonych przypadkach urząd może wydać decyzje o cofnięciu licencji. Taka sytuacja jest możliwa, gdy:

• przedsiębiorca przestaje spełniać wymagania do wykonywania działalności w zakresie transportu lub otrzymał zakaz wykonywania takiej działalności;
• pomimo uzyskania licencji, działalność w jej zakresie nie była wykonywana przez 6 miesięcy, chyba że przyczyną jest zawieszenie działalności zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o transporcie drogowym;
• przedsiębiorca dopuścił się rażących naruszeń przepisów dotyczących czasu pracy kierowców, zakresu dopuszczalnej masy lub wymiaru pojazdów;
• przewoźnik ma zaległości wobec kontrahenta lub opóźnienia w regulowaniu zobowiązań, celnych, podatkowych i innych na rzecz Skarbu Państwa z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego;
• przedsiębiorca lub jego pracownicy popełniają czyny które mogą doprowadzić do utraty dobrej reputacji.

Przedsiębiorca, któremu cofnięto zezwolenie, ma 14 dni na zwrot wszystkich dokumentów licencyjnych organowi, który je wydał.

Nawet 12 tys. zł za przewóz bez licencji

Uzyskanie licencji wspólnotowej jest procesem czasochłonnym i kosztownym, ale jak zwraca uwagę Lucica Kucharec, wykonywanie przewozów międzynarodowych bez niej ma dotkliwe konsekwencje.

Brak licencji może doprowadzić do nałożenia dotkliwych kar i utraty dobrej reputacji, a w ostateczności grozi utratą prawa do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Wykonywanie przewozów bez uzyskania licencji może doprowadzić do nałożenia kary w wysokości do 12 000 zł za każdą kontrolę drogową – mówi ekspertka.

Tak dotkliwe kary mają ukrócić nielegalne praktyki na rynku transportowym, a warto pamiętać, że wspomniana kwota dotyczy wyłącznie kar obowiązujących w Polsce. Osobne, zazwyczaj jeszcze wyższe, nakładać może każdy kraj UE.
Utracone pieniądze można ponownie zarobić, ale odzyskanie utraconej reputacji może być znacznie trudniejsze.

Jednorazowe przyłapanie na braku licencji transportowej jest traktowane jako bardzo poważne naruszenie (w dokumentach oznaczone jako 1 BPN). Trzy takie wpisy w dokumentach transportowych skutkują rozpoczęciem postępowania w zakresie utraty dobrej reputacji. Jej skutkiem może być utrata uprawnień do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego, czyli de facto utrata źródła zarobków.