Ustawa o prawach konsumenta nakłada nowe obowiązki informacyjne

Przeczytaj także: Nowe obowiązki sklepów on-line: dyrektywa cyfrowa

Przede wszystkim, w samej dyrektywie doprecyzowano definicję umowy o świadczenie usług wyjaśniając, że oznacza ona każdą umowę inną niż umowa sprzedaży, na mocy której przedsiębiorca świadczy lub zobowiązuje się do świadczenia usługi, w tym usługi cyfrowej, na rzecz konsumenta. Zakres przedmiotowy ustawy o prawach konsumenta² został więc rozszerzony o zasady i tryb wykonania praw konsumenta będącego stroną umowy o dostarczanie towaru, treści cyfrowej lub usługi cyfrowej.

Nowe obowiązki informacyjne dotyczą m. in. przedsiębiorców zawierających z konsumentami umowy na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa. Katalog wskazany w art. 12 ustawy o prawach konsumenta został bowiem uzupełniony o obowiązek wskazania środków komunikacji, pod którymi konsument może szybko i efektywnie kontaktować się z przedsiębiorcą:

• numeru telefonu - dotychczas było to opcjonalne. Pozostaje także obligatoryjny obowiązek podania pełnego adresu pocztowego przedsiębiorstwa, jak również adresu poczty elektronicznej.
• dodatkowo, jeżeli przedsiębiorca udostępnia inny środek komunikacji online gwarantujący, że konsument może zachować pisemną korespondencję z przedsiębiorcą, w tym daty i godziny takiej korespondencji, na trwałym nośniku, należy wskazać także szczegółowe dane dotyczące takiego innego środka komunikacji.

Ponadto, przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta o indywidualnym dostosowaniu ceny na podstawie zautomatyzowanego podejmowania decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje. Wymóg ten nie ma jednak zastosowania do takich technik jak dynamiczne ustalanie ceny lub ustalanie ceny w czasie rzeczywistym, które wiążą się z bardzo elastyczną i szybką zmianą ceny w reakcji na wymogi rynku, jeżeli techniki te nie obejmują indywidualnego dostosowania w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji.

Należy także wskazać konsumentowi przewidzianą prawem odpowiedzialność przedsiębiorcy za zgodność świadczenia z umową. Chodzi o poinformowanie, oprócz o istnieniu prawnego obowiązku zapewnienia zgodności towaru, treści cyfrowych i usług cyfrowych z umową, także o istnieniu i warunkach usług posprzedażowych oraz o gwarancjach handlowych, jeśli mają zastosowanie. Dotychczasowe przepisy nakazywały obejmowały wyłącznie wskazanie obowiązku dostarczenia rzeczy bez wad, jednakże odpowiedzialność przedsiębiorcy w zależności od treści konkretnego zobowiązania może być różna.

Dla obowiązków informacyjnych szczególne znaczenie ma także rozszerzenie katalogu definicji ustawowych o pojęcia „funkcjonalności”, „kompatybilności” i „interoperacyjności”. Wprowadzono bowiem wymóg informowania o funkcjonalności treści cyfrowych również w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi oraz usług cyfrowych (dotychczas obowiązek informacyjny dotyczył jedynie treści cyfrowych). Obowiązki dotyczą także informowania o kompatybilności i interoperacyjności towarów z elementami cyfrowymi, treści cyfrowych lub usług cyfrowych.

Pojęcie funkcjonalności należy przy tym rozumieć jako zdolność do pełnienia swoich funkcji z uwzględnieniem przeznaczenia. Przykładowo, kodowanie regionalne może mieć wpływ na zdolność spełnienia przez treści cyfrowe lub usługę cyfrową wszystkich funkcji zgodnych z ich przeznaczeniem.

Pojęcie interoperacyjności odnosi się przy tym do zdolności treści cyfrowych lub usługi cyfrowej do wymiany informacji z oprogramowaniem lub sprzętem komputerowym innym, niż sprzęt/oprogramowanie, z którymi treści cyfrowe lub usługi cyfrowe tego samego rodzaju są zazwyczaj używane. Prawidłowe funkcjonowanie może obejmować np. zdolność treści cyfrowych lub usługi cyfrowej do wymiany informacji z takim innym oprogramowaniem/ sprzętem oraz do wykorzystywania wymienianych informacji.

Kompatybilność to zaś współdziałanie treści cyfrowej, usługi cyfrowej, lub towaru ze sprzętem komputerowym lub oprogramowaniem, które są zazwyczaj używane do korzystania z treści cyfrowej, usługi cyfrowej, lub towaru tego samego rodzaju, bez konieczności ich przekształcania.

Należy podkreślić, że spełnienie obowiązku informacyjnego to nie tylko przekazanie informacji, ale także forma użyta do komunikacji. Informacje mogą się stać nieczytelne przez ich nagromadzenie w jednym miejscu. Zdefiniowane zostało zjawisko tzw. zalewu informacyjnego (ang. information overkill), który związany z umieszczeniem w jednym miejscu zbyt dużej ilości informacji skutkującym ich nieczytelnością³. Część obowiązków informacyjnych może być więc umieszczana np. na kolejnych podstronach, przy czym musi być to przedstawione w sposób przejrzysty i czytelny, a hiperłącza powinny być opisane w sposób zrozumiały⁴.

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta.
2. Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 287 z późn. zm.).
3. D. Lubasz, M. Namysłowska [w:] I. Barańczyk i inni, Ustawa o prawach konsumenta. Komentarz, Warszawa 2015, art. 12 i wskazane tam: H.-W. Micklitz, P. Rott, Verbraucherrechterichtlinie..., nb. 217; M. Campagna, Transparent Consumer Information..., s. 41; O. Ben-Shahar, The Myth..., s. 1 i n.; S. Weatherill, The Consumer Rights Directive..., s. 1293-1294.
4. L. Słocka, Obowiązki informacyjne przedsiębiorcy charakterystyczne dla świadczenia usług drogą elektroniczną na rzecz konsumenta a plain language i warstwowe obowiązki informacyjne jako próba rozwiązania problemu tzw. information overkill, „Prawo Mediów Elektronicznych” 2022, nr 4, str. 25.