Kontrola trzeźwości pracowników, czyli ważne zmiany w prawie pracy

Przeczytaj także: Badanie alkomatem w zakładzie pracy jest już możliwe

Zgodnie z nowym art. 22(1c) § 1 Kodeksu pracy jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia, pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników. W celu przeprowadzenia takiej kontroli pracodawca będzie musiał określić jej zasady w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo obwieszczeniu (jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy). Dokument powinien określać grupę pracowników objętych kontrolą, sposób przeprowadzania kontroli w tym również rodzaj urządzenia, które będzie wykorzystywane (chodzi o dokładny opis alkomatu, który będzie wykorzystywany przez pracodawcę), czas i częstotliwość jej przeprowadzania. O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracodawca będzie informował pracowników nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania. Jeżeli pracodawca zatrudni pracownika, który będzie objęty kontrolą trzeźwości będzie musiał przekazać mu drogą papierową lub elektroniczną informacje o zasadach kontroli trzeźwości przed podjęciem pracy.

W pierwszej kolejności należy rozróżnić stan po użyciu alkoholu od nietrzeźwości. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Natomiast stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Za brak obecności alkoholu w organizmie pracownika uznaje się przypadki, w których zawartość alkoholu nie osiąga lub nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu. W przypadku gdy zostanie stwierdzony stan nietrzeźwości lub po użyciu alkoholu pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy. Pracownik nie zostanie dopuszczony do pracy również w sytuacji kiedy zaistnieje podejrzenie, że znajduje się on po użyciu alkoholu albo jest w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.

Zgodnie z nową ustawą na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy, badanie stanu trzeźwości pracownika będzie przeprowadzał uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (a więc zazwyczaj będzie to funkcjonariusz Policji). Badanie to ma się odbywać w pierwszej kolejności przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego. Jednakże ustawodawca określa przypadki kiedy organ ten zleci przeprowadzenie badania krwi pracownika. Do takiej sytuacji dojdzie, gdy:

• nie ma możliwości przeprowadzenia badania metodą wydychanego powietrza,
• pracownik odmawia poddania się takiemu badaniu,
• pracownik domaga się przeprowadzenia badania krwi,
• pracownik znajduje się w stanie uniemożliwiającym inny rodzaj badania,
• doszło do przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia.

W przypadku gdy niedopuszczenie do pracy nie było uzasadnione, gdyż badanie nie wykazało obecności alkoholu u pracownika, okres niedopuszczenia do pracy będzie traktowany jako usprawiedliwiona nieobecność z prawem do wynagrodzenia.

Ustawa zakłada również kontrolę pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu, w sytuacji jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia. Wówczas postępowanie będzie podobne jak w przypadku przeprowadzenia kontroli na obecność alkoholu, z tym że organ powołany do ochrony porządku publicznego będzie miał możliwości zlecenia badania krwi lub moczu.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 108 § 2 Kodeksu pracy za stawianie się do pracy w stanie nietrzeźwości albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu lub spożywanie alkoholu lub zażywanie środka działającego podobnie do alkoholu w czasie pracy pracownik będzie mógł ponieść odpowiedzialność porządkową - karę pieniężną. Natomiast stosownie do art. 113 § 1 Kodeksu pracy zdanie pierwsze karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy.

Kogo będą dotyczyły nowe przepisy?

Jak podkreśla ustawodawca w uzasadnieniu projektu, przepisy będą miały zastosowanie w szczególności w stosunku do pracodawców oraz pracowników. Należy jednak pamiętać, że istnieje możliwość, aby pracodawca zatrudniający pracowników organizował również pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy (w szczególności na podstawie umów cywilnoprawnych) oraz osoby prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą (np. na podstawie umowy o współpracę). Ustawodawca uznał za słuszne zapewnienie odpowiedniego zastosowania omawianych przepisów również w stosunku do tych osób, co znalazło odzwierciedlenie w nowym artykule 22(1h) Kodeksu pracy.