Organizacja zbiórki publicznej. Jak zrobić to legalnie?

Przeczytaj także: Jak zorganizować zbiórkę publiczną?

Zbiórka publiczna – czym jest i kto może ją zorganizować?

Warto podkreślić, że organizacja zbiórek publicznych została uregulowana w odrębnym akcie prawnym, czyli ustawie z 14 marca 2014 roku o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Według niej, zbiórka publiczna polega na zbieraniu ofiar w gotówce lub w naturze w miejscu publicznym na wskazany, zgodny z prawem cel, który pozostaje w sferze zadań publicznych, a także na cele religijne.

W praktyce wiele trudności przysparza zdefiniowanie miejsca publicznego. Trzeba jednak zaznaczyć, że problem ten dotyczy nie tylko ustawy o zbiórkach publicznych, ale również kilku innych gałęzi prawa. W rezultacie definicja miejsca publicznego stała się przedmiotem kilku orzeczeń Sądu Najwyższego. Z kolei na gruncie ustawy o zbiórkach publicznych definicja ta została uregulowana wprost: miejscem publicznym można określić strefy ogólnodostępne, zwłaszcza ulice, place, parki i cmentarze.

Co istotne, zbiórka publiczna może zostać zorganizowana wyłącznie przez konkretne rodzaje podmiotów. Są to:

• organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
• podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
• komitety społeczne powołane w celu przeprowadzenia zbiórki publicznej.

Sankcje i formalności związane ze zbiórkami publicznymi

Podstawowy obowiązek nałożony na organizatora to zgłoszenie zbiórki. Należy zrobić to za pośrednictwem wskazanego systemu teleinformatycznego. W zgłoszeniu muszą znaleźć się informacje dotyczące zbiórki, czyli miejsce jej prowadzenia, dane organizatora, czas i cel prowadzenia zbiórki. Informacja o zgłoszeniu zbiórki publicznej zamieszcza się na portalu zbiórek publicznych po weryfikacji poprawności wypełnienia obowiązkowych pól zgłoszenia.

Nie jest to zawarte wprost w przepisach, jednak w przypadku zbiórki publicznej, zwłaszcza prowadzonej w zakładzie pracy lub takiej o większym zasięgu, warto przygotować regulamin zbiórki. Zgłoszenie następuje w formie elektronicznej, jednak najważniejsze informacje o zbiórce warto zebrać w postaci papierowej i wywiesić w widocznym miejscu.

Poza tym po zakończeniu zbiórki publicznej organizator jest zobligowany do spełnienia obowiązków sprawozdawczości. Chodzi tutaj o sporządzenie sprawozdań:

• Z przeprowadzonej zbiórki publicznej, które należy sporządzić i przesłać do 30 dni od zakończenia zbiórki. Ten typ sprawozdania obejmuje udzielenie informacji o rodzaju i wartości zebranych dóbr;
• Ze sposobu rozdysponowania zebranych dóbr. Zgodnie z nazwą, ten typ sprawozdania obejmuje raport ze sposobu przeznaczenia zebranych środków. Termin, w którym należy spełnić ten obowiązek, zależy od kilku zmiennych i może być wskazany indywidualnie.

Jeśli będziemy prowadzić zbiórkę publiczną bez obowiązkowych zgłoszeń, grozi nam kara grzywny. Co więcej, karze grzywny podlega również podżeganie i pomocnictwo, z kolei sąd w szczególnych przypadkach może orzec przepadek rzeczy, które są przedmiotem zbiórki. Kara za niedopełnienie formalności może być więc dotkliwa. Z tego względu warto zadbać o dopełnienie wszelkich formalności i obowiązków spoczywających na organizatorze zbiórki publicznej.

Czy wszystkie zbiórki to zbiórki publiczne?

Po zapoznaniu się z informacjami z poprzedniego akapitu, można mieć pewne obawy przed formalnościami i ewentualnymi sankcjami przy organizacji zbiórki. Jeżeli pojawią się jakiekolwiek wątpliwości w tym zakresie, warto skorzystać z porady prawnej. Trzeba bowiem podkreślić, że nie każda zbiórka jest zbiórką publiczną – dlatego nie dla każdej zbiórki publicznej stosuje się wskazane wyżej obowiązki i regulacje.

Według definicji mianem zbiórki publicznej nie można określić zbierania środków w miejscu, które nie jest miejscem publicznym. Będzie to przykładowo miejsce w zakładzie pracy bez dostępu ze strony osób trzecich. Poza tym zbiórką publiczną nie jest zbieranie środków w drodze przelewu czy crowdfundingu.

Zgodnie z ustawą o przeprowadzaniu zbiórek publicznych, wyróżniamy kilka sytuacji, do których nie stosuje się jej przepisów. Chodzi o zbiórki:

• na cele religijne, na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz na utrzymanie duchownych i członków zakonów, gdy odbywa się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony;
• w drodze loterii pieniężnych i fantowych;
• wśród grona osób znajomych osobiście przeprowadzającym zbiórkę;
• wśród młodzieży szkolnej na terenach szkolnych, odbywające się na podstawie pozwolenia władz szkolnych;
• w ramach zbiórek koleżeńskich odbywających się w lokalu urzędu publicznego na podstawie pozwolenia kierownika urzędu lub w innym zakładzie pracy.

Problemy praktyczne przy zbiórkach w zakładach pracy

Przeprowadzenie zbiórki w zakładzie pracy jest jedną z tych kwestii, które przez swoją specyfikę mogą powodować problemy praktyczne. Otóż gdy taka zbiórka będzie kierowana do nieograniczonej liczby osób, w tym klientów, współpracowników i dostawców, może okazać się zbiórką publiczną. Wtedy w jej przypadku będzie trzeba przestrzegać zasad wskazanych powyżej.

Oprócz tego, gdy konkretna zbiórka będzie zbiórką publiczną, należy zadbać o prawidłowe wypełnienie zgłoszenia w systemie, a następnie monitorować jego status. Jeśli zgłoszenie będzie miało braki, organ zobowiąże organizatora do ich uzupełnienia. Z kolei gdy organizator nie udzieli na odpowiedzi na wezwanie, zgłoszenie będzie pozostawione bez rozpatrzenia.

Jeżeli zbiórka nie polega na zbieraniu gotówki lub ofiar w naturze, a zamiast tego np. na gromadzeniu wpłat na wskazany rachunek bankowy udostępniony pracownikom, nie można określić jej mianem zbiórki publicznej. Taka forma przysparza więc zdecydowanie najmniej problemów.

Kamila Wasilewska