Delegowanie obywateli Ukrainy do Niemiec bez wizy Vander Elst jest nielegalne

Przeczytaj także: Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy a bezpieczeństwo i higiena pracy

W Polsce weszła w życie specjalna ustawa dotycząca pomocy dla obywateli Ukrainy przybywających w związku z wojną. Zgodnie z ustawą z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (DzU poz. 583; dalej: scpecustawa), jeżeli obywatel Ukrainy przybył legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 24 lutego 2022 r. i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Polski, jego pobyt na terytorium naszego kraju uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od 24 lutego 2022 r.

Taki status daje obywatelom Ukrainy możliwość pozyskania w trybie specustawy numeru PESEL.

Jednocześnie specustawa stanowi, że te osoby objęte są ochroną czasową, co jest konsekwencją wydania przez Radę Unii Europejskiej decyzji o objęciu taką ochroną.

Osoba, która decyzje się na skorzystanie z powyższych regulacji wybiera tym samym, że to Polska będzie krajem, w którym uzyska ochronę czasową.

1) Polski tytuł pobytowy nie uprawnia do wyjazdu.

Zgodnie ze stanowiskiem polskiego Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej (z marca 2022 r.) legalny pobyt w Polsce na podstawie specustawy, w tym również korzystanie w Polsce z ochrony czasowej, nie uprawnia obywatela Ukrainy do tego, aby delegować go na teren innych państw w celu wykonywania pracy.

W ocenie Ministerstwa możliwość delegowania do innego państwa członkowskiego UE osoby przebywającej w Polsce legalnie na podstawie art. 2 ust. 1 specustawy i zatrudnionej przez polskiego pracodawcę, zależy od tego, czy i na jakiej podstawie osoba ta będzie miała prawo pobytu na terytorium innego państwa (nie może się ona w tym zakresie powoływać na ochronę czasową na mocy decyzji Rady UE, ponieważ korzysta z tej ochrony w Polsce i z tym krajem są związane jej uprawnienia).

Ministerstwo wskazuje, że jeżeli dana osoba może przemieszczać się do innego państwa obszaru Schengen na podstawie przepisów dotyczących pobytów krótkoterminowych (do 90 dni w okresie 180 dni), od przepisów tego państwa zależy, czy będzie miała prawo wykonywać pracę w tym państwie w charakterze pracownika delegowanego przez swojego pracodawcę z Polski. A to oznacza, że w pierwszej kolejności należy zweryfikować, czy obywatel Ukrainy ma tytuł pobytowy do wyjechania do innego kraju, czyli w Niemczech.

2) Stanowisko Ambasady Niemiec: wyjazd bez wizy Vander Elst jest nielegalny.

Do czasu wybuchu wojny na Ukrainie delegowanie cudzoziemca, który w Polsce miał zalegalizowany pobyt i pracę, było możliwe wyłącznie po pozyskaniu specjalnej wizy tzw. Vander Elst, którą wydaje Ambasada Niemiec w Warszawie (jedyny wyjątek dotyczy tu cudzoziemców mających status rezydentów długoterminowych UE). Po wejściu w życie specustawy stanowisko Ambasady Niemiec jest niezmienne. Zgodnie z nim wojna w Ukrainie nie zmienia zasad delegowania pracowników do Niemiec (stanowisko Ambasady Niemiec z marca 2022 r.). A to oznacza, że również osoby objęte działaniem specustawy i te, które korzystają z ochrony czasowej w Polsce, mogą wyjechać w ramach delegowania przez polskiego pracodawcę wyłącznie wtedy, gdy posiadają wizę Vander Elst.

3) Miesiąc poza Polską to utrata świadczeń i legalnego pobytu.

Nawet mając już wizę Vander Elst należy pamiętać o ograniczeniach specustawy. Zgodnie z nią wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej jednego miesiąca pozbawia go uprawnienia legalnego pobytu w Polsce na mocy specustawy (art. 2 ust. 1).

Mając na względzie ten przepis, Urząd do Spraw Cudzoziemców wskazuje, że delegowanie pracownika w ramach specustawy jest możliwe wyłącznie na okres nieprzekraczający miesiąca. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej wyjazd obywatela Ukrainy, którego pobyt uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 specustawy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej miesiąca, pozbawia go uprawnienia do legalnego pobytu na tej podstawie.

W ocenie resortu skutek taki następuje również wtedy, gdy cudzoziemiec przebywa za granicą przez okres dłuższy niż miesiąc, w związku z delegowaniem go do innego państwa członkowskiego UE w ramach swobodnego świadczenia usług. Zbiega się to ze stanowiskiem Urzędu do spraw cudzoziemców, który wskazuje, że delegowanie na okres dłuższy niż jeden miesiąc nie jest możliwe w aktualnym stanie prawnym.