Umowa z projektantem a prawa autorskie

Przeczytaj także: Prawa autorskie: fotografie a prawa twórców utworów fotografowanych

Umowa z projektantem a prawa autorskie

Odpowiednio skonstruowana umowa z projektantem pozwala na należyte zabezpieczenie interesów inwestora, ale również samego projektanta. Jednym z elementów, o których najczęściej się w tym kontekście zapomina, są natomiast prawa autorskie. Obowiązujące obecnie przepisy chronią każdy powstały utwór, a zatem przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Takim utworem może być także utwór architektoniczny, architektoniczno-urbanistyczny albo urbanistyczny. Takie projekty budowlane mają bowiem cechy indywidualności, twórczości, a także unikalności. Tę kwestię zresztą już niejednokrotnie przesądzał Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach. Czasem do katalogu utworów włącza się także opracowania techniczne, w tym projekty wykonawcze, o ile charakteryzują się specyficznymi, będącymi wynikiem indywidualnej kreacji autora elementami, wyrażającymi się w sposobie doboru i prezentacji danych oraz ich interpretacji, a także w formie osobistego i swobodnego ich ujęcia. Generalnie rzecz biorąc, aby przesądzić dana rzecz jest utworem czy nie, należy indywidualnie ocenić jej cechy.

Rodzaje praw autorskich

Oczywiście w polskim systemie prawnym istnieją dwa rodzaje praw autorskich – prawa osobiste i prawa majątkowe. Te pierwsze chronią stosunek autora do stworzonego przez niego dzieła, a zatem swoistą więź emocjonalną łączącą autora z jego dziełem. Drugie natomiast zabezpieczają interes majątkowy twórcy. Regulują zatem to, kto ma prawo korzystania z utworu oraz rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji. Majątkowe prawa autorskie są przy tym prawem zbywalnym, a osobiste prawa autorskie już nie. Tych drugich nie można się ani zrzec ani z nich w jakikolwiek inny sposób zrezygnować. Zawarcie umowy sprzedaży w tym zakresie będzie z mocy prawa nieważne. W umowie z projektantem warto zatem uregulować kwestię majątkowych praw autorskich. Można to także zrobić w osobnym, dodatkowym kontrakcie. Każdorazowo jednak umowa powinna mieć formę pisemną.

Umowa korzystna dla obu stron

Umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich powinna określać podstawowe prawa i obowiązki stron. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na kwestię pól eksploatacji utworu, wynagrodzenia twórcy, chwili przejścia praw autorskich, a także możliwości wykorzystania projektu do jednej lub kilku inwestycji. Projektantowi powinno przy tym zależeć na maksymalnej ochronie jego praw do stworzonego utworu, czyli projektu budowlanego, a także ustaleniu jak najwyższego wynagrodzenia. Z kolei inwestor zawsze będzie dążył do nabycia pełni praw do projektu, aby móc w sposób bezproblemowy zrealizować zaplanowaną budowę. Oczywiście kontrakt może przybrać formę kompromisową, czyli korzystną dla obu stron – wskazuje Bartosz Antos.

Kluczowe pola eksploatacji

Szczególnie doniosłą rolę odgrywają w takiej umowie pola eksploatacji. To w praktyce dozwolone przez twórcę sposoby, formy i obszary korzystania z danego utworu. Oczywiście możliwe jest powtórzenie w kontrakcie ogólnych pól, wskazanych w przepisach. Dla uniknięcia ewentualnych sporów na tym tle przyda się jednak doprecyzowanie. To uszczegółowienie musi natomiast uwzględniać specyfikę budowlaną dokumentacji projektowej oraz cel danego przedsięwzięcia budowlanego. Częstym błędem popełnianym w tego typu kontraktach jest także użycie sformułowania „przeniesienie praw na wszystkich polach eksploatacji”, co stanowi zbyt ogólną formułę. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa licencyjna zgodnie z przepisami obejmuje wyłącznie pola eksploatacji wyraźnie w niej wskazane.

Bartosz Antos
Dyrektor ds. Nieruchomości |