Samozatrudnienie zamiast umowy o pracę - o czym muszą pamiętać pracodawcy?

Przeczytaj także: BHP: badania okresowe pracowników to konieczność

Polski Ład to reforma, której jednym z kluczowych założeń są zmiany podatkowe. Z uwagi na różnice w wysokości danych składek, pracownicy będą musieli podjąć decyzję – jaka forma zatrudnienia będzie dla nich najkorzystniejsza: umowa o pracę, czy kontrakt B2B (Business to Business). W zależności od wybranej opcji, istotne będzie zweryfikowanie niezbędnej dokumentacji umożliwiającej rozpoczęcie pracy w nowej formule zatrudnienia.

Należy przede wszystkim pamiętać, że w przypadku umowy o pracę, obowiązują m.in. przepisy zawarte w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Natomiast podczas korzystania z umowy B2B, czyli tzw. samozatrudnienia, pracownicy są traktowani przez pracodawcę jako partnerzy. Można to uznać za główny plus tego rodzaju działalności, jednak z perspektywy zatrudnionych ma też minusy - nie obowiązują wówczas przepisy dotyczące płatnego urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenia chorobowego oraz okresu wypowiedzenia. Natomiast bez względu na formę zatrudnienia, Kodeks pracy, art. 304, § 1 wskazuje, że pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy zarówno osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, jak również osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę działalność gospodarczą.

W tym obszarze konieczne jest skupienie na kwestiach formalnych dotyczących badań lekarskich, szkoleń BHP, czy ogólnie dokumentacji. W przypadku umowy o pracę to pracodawca jest zobowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do wykonywania obowiązków oraz do przeprowadzania okresowych szkoleń w tym zakresie, a sam pracownik jest zobowiązany do brania w nich udziału. Niezbędne jest również wykonanie wstępnych badań lekarskich stwierdzających brak przeciwskazań do wykonywania danych czynności – bez powyższych pracownik nie może zostać dopuszczony do pracy (art. 237³, § 2 Kodeksu Pracy oraz art. 211). Sytuacja wygląda natomiast inaczej w przypadku współpracy z pracownikami zatrudnionymi w formule kontraktu B2B. Aktualne przepisy nie wymagają od samozatrudnionych uczestnictwa w szkoleniu wstępnym czy badaniach lekarskich. Jednak pracodawca po zawarciu umowy na wykonanie danej usługi może w określonych sytuacjach wymagać od pracownika poddania się wstępnym badaniom lekarskim oraz szkoleniu BHP. Może być to uzależnione od wewnętrznych regulacji firmy oraz rodzaju czy miejsca wykonywanej pracy – mówi Aleksandra Silarska, Ekspert ds. BHP Firmy doradczej W&W Consulting.

Dodatkowo z punktu widzenia pracodawcy jednym z pierwszych elementów poza szkoleniami, który pozwala na analizę, a następnie zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, jest opracowanie oceny ryzyka zawodowego. Dokument ten wskazuje zarówno czynniki szkodliwe, uciążliwe czy niebezpieczne, które mogą pojawić się na danym stanowisku czy procesie pracy oraz ich możliwe konsekwencje dla stanu zdrowia, jak również sposoby przeciwdziałania.

Zgodnie z art. 226 Kodeksu Pracy, pracodawca ma za zadanie zarówno ocenić i udokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą, jak również poinformować o nim pracowników wraz z zasadami ochrony przed zagrożeniami. Możemy więc przyjąć za obligatoryjne zapoznanie z dokumentem wszystkich pracowników wykonujących pracę na terenie danego zakładu, bez względu na to, czy są oni zatrudnieni na podstawie stosunku pracy, czy też umowy B2B – dodaje Ekspert W&W Consulting.

W tym kontekście warto również pamiętać o uzyskaniu pisemnego potwierdzenia od pracowników wskazującego, że zostali zapoznani z oceną ryzyka zawodowego, instrukcjami lub procedurami wewnętrznymi firmy. Dobrą praktyką może być także wpisanie obowiązku zapoznania z dokumentacją wewnętrzną firmy oraz odbycia szkoleń czy badań lekarskich do umowy pomiędzy firmą a pracownikiem na umowie B2B.