Nowelizacja k.p.a. - czy dojdzie do wygaszenia reprywatyzacji?

Przeczytaj także: Decyzja administracyjna musi być wyczerpująco uzasadniona

Pierwotny projekt mający stanowić wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2015 r. P 46/13 przewidywał zmianę art. 156 § 2 k.p.a. polegającą na wprowadzeniu przepisu zgodnie z którym organy administracji miały nie stwierdzać nieważności decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, jeśli od jej doręczenia lub ogłoszenia minęło 30 lat, a decyzja ta była podstawą nabycia prawa lub stwarza uzasadnione oczekiwanie nabycia prawa, co zasadniczo odpowiadało kierunkowi wytyczonemu przez Trybunał Konstytucyjny w powyższym wyroku.

W ramach procesu legislacyjnego projekt został skierowany do przez Komisję Nadzwyczajną do spraw zmian w kodyfikacjach, gdzie doczekał się zmian o fundamentalnym znaczeniu. Mianowicie, zgodnie z aktualnym brzmieniem projektu przewiduje się, że nie będzie można stwierdzić nieważności jakiejkolwiek decyzji, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia minęło 10 lat, a nie tylko takiej która była podstawą nabycia prawa lub stwarzała uzasadnione oczekiwanie nabycia prawa.

Co jednak najistotniejszy projekt przewiduje dodanie do art. 158 k.p.a. § 3 który ma otrzymać następujące brzmienie: „Jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, o której mowa w art. 156 § 2, upłynęło trzydzieści lat, nie wszczyna się postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji”. W praktyce oznacza to, że nie będzie można będzie wszcząć postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności jakiejkolwiek decyzji administracyjnej wydanej przed 1991 r., nawet jeśli została wydana z rażącym naruszeniem prawa.

Zgodnie z powyższym przepisem we wszystkich sprawach, w których w okresie PRL pozbawiono ówczesnych właścicieli prawa własności nieruchomości na podstawie sprzecznych z prawem decyzji administracji nie będzie można stwierdzić nieważności takiej decyzji ani nawet stwierdzić jej wydania z naruszeniem prawa, a zatem droga do odzyskania nieruchomości czy odszkodowania zostanie definitywnie zamknięta.

Co więcej, nowelizacja przewiduje, że postępowania będące w toku które były wszczęte po upływie 30 lat od doręczenia lub ogłoszenia decyzji mają zostać umorzone z mocy prawa. Oznacza to, że nawet jeśli spadkobiercy poprzednich właścicieli wszczęli stosowne kroki prawne, to jeśli miało to miejsce później niż 30 lat od wydania kwestionowanej decyzji, projekt przewiduje umorzenie takiego postępowania. Oznacza to, że także takie osoby zostaną pozbawione prawa do odzyskania bezprawnie utraconej własności.

Poprawki wprowadzone przez Komisję Nadzwyczajną do spraw zmian w kodyfikacjach powodują, że nie sposób traktować go już jako wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Proponowane zmiany zdecydowanie wykraczają poza jego zakres. Jednak już na pierwszy rzut oka wydają się sprzeczne z Konstytucją. Co więcej spowodują automatyczne zakończenie zdecydowanej większości prowadzonych postępowań reprywatyzacyjnych.

r.pr. Michał Siembab, partner w kancelarii