Tytuł egzekucyjny a wykonawczy. Jak sporządzić wniosek egzekucyjny?

Przeczytaj także: Nowelizacja KPC: klauzula wykonalności przeciwko wspólnikom spółki

1. Tytuł egzekucyjny

W pierwszej kolejności wskazać należy, że aby uzyskać tytuł egzekucyjny trzeba z reguły najpierw wystąpić do sądu z powództwem przeciwko naszemu dłużnikowi. Po przeprowadzaniu postępowania sądowego i uprawomocnieniu się orzeczenia sądu lub uzyskania nakazu zapłaty podlegającego wykonaniu możemy uzyskać tytuł egzekucyjny.

Definicja tytułu egzekucyjnego zawarta jest w art. 777 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) Zgodnie z tym przepisem tytułami egzekucyjnymi są:

• orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
• orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
• inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych, co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
• akt notarialny, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.

Tytuł egzekucyjny jest dokumentem urzędowym, z którego wynika, kto jest wierzycielem, a kto dłużnikiem, a także określający wysokość roszczenia. W tytule egzekucyjnym mogą być również ujęte zobowiązania niepieniężne. Ponadto powinny się w nim znaleźć wszelkie dane na temat stron sporu, a także dokładnie wskazane wartości kwot, tak, aby organ egzekucyjny nie posiadał żadnych wątpliwości, o jakie zobowiązania chodzi.

W tytule egzekucyjnym mogą znaleźć się dodatkowo takie warunki jak:

• termin spełnienia świadczenia,
• warunek uzależniający spełnienie świadczenia,
• ograniczenie odpowiedzialności dotyczącej dłużnika,
• termin, do którego wierzyciel może wystąpić o przyznanie klauzuli wykonalności.

Zaznaczyć trzeba, że oprócz Kodeksu postępowania egzekucyjnego inne ustawy także regulują tytuły egzekucyjne. Są to m.in.:

• wyciąg z listy wierzytelności sporządzonej w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego;
• wyciąg z listy wierzytelności sporządzonej w postępowaniu upadłościowym z możliwością zawarcia układu;
• wyciąg z listy wierzytelności sporządzonej przez przedsiębiorcę w postępowaniu naprawczym;
• zatwierdzony prawomocnym postanowieniem sądu plan podziału funduszu ograniczenia odpowiedzialności za roszczenia morskie;
• plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości;
• administracyjny tytuł wykonawczy;
• orzeczenia Komisji Regulacyjnej i ugody przed nią zawarte.

Tytułami egzekucyjnymi są również orzeczenia sądów państw członkowskich UE, ugody zawarte przed takimi sądami lub zatwierdzone przez takie sądy oraz dokumenty urzędowe sporządzone w państwach członkowskich UE, opatrzone w tych państwach zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego.

1.1. Prawomocność orzeczeń

Warto wyjaśnić pojawiające się określenie prawomocności orzeczeń. W aspekcie formalnym orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje, co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia. Prawomocność orzeczenia stwierdza również na wniosek strony sąd pierwszej instancji na posiedzeniu niejawnym, a w przypadku, jeżeli akta sprawy znajdują się w sądzie drugiej instancji (w przypadku złożenia odwołania przez stronę przeciwną) to prawomocność stwierdza ten sąd.

Stwierdzenia prawomocności sąd dokonuje jednoosobowo. W postępowaniu nieprocesowym w związku prawomocność następuje w taki sam sposób jak opisany powyżej. Jednak należy pamiętać, że jeżeli przepis szczególny tak stanowi, to prawomocne orzeczenie, które rozstrzyga, co do istoty sprawy w takim postępowaniu może być zmienione albo uchylone przez sąd. Przykładowo, przy prawomocnym postanowieniu oddalającym wniosek, sąd może dokonać reasumpcji i zmienić rozstrzygnięcie w razie zmiany okoliczności sprawy.

1.2. Natychmiastowa wykonalność orzeczenia

Kolejnym pojęciem, które warto wyjaśnić jest natychmiastowa wykonalność orzeczenia. Sformułowanie to odnosi się do rygoru natychmiastowej wykonalności, który sąd z urzędu nadaje wyrokowi przy jego wydaniu w sytuacji, gdy:

• zasądza alimenty, – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa – za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące;
• zasądza roszczenie uznane przez pozwanego;
• wydaje wyrok zaoczny uwzględniający powództwo;
• zasądza należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy; wówczas z urzędu nadaje wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika.

Rygor natychmiastowej wykonalności jest nadawany przez sąd, gdy za natychmiastowym wykonaniem takiego orzeczenia przemawia szczególnie ważny interes społeczny. Oznacza to, że jeszcze przed uprawomocnieniem się orzeczenia można podjąć kroki w nim zasądzone. Innymi słowy wierzyciel za pośrednictwem komornika, może rozpocząć natychmiastowe ściąganie zaległych długów wedle tytułu egzekucyjnego, jaki uzyskał przed sądem rejonowym.

2. Tytuł wykonawczy

Tytuł wykonawczy zgodnie z art. 776 k.p.c. jest podstawą egzekucji. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności, chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Tytuł wykonawczy jest podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego i prowadzenia egzekucji. Aby go uzyskać należy złożyć wniosek do sądu o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu. Więcej na temat tego jak napisać wniosek o nadanie klauzuli wykonalności znajdziesz w pod adresem: https://mikroporady.pl/zarzadzanie/item/3887-instrukcja-jak-napisac-wniosek-o-nadanie-klauzuli-wykonalnosci.html.

Warto jednak wskazać, że ustawodawca przewiduje możliwość prowadzenia egzekucji w oparciu o tytuł egzekucyjny, niewymagający nadania klauzuli wykonalności, np. w przypadku egzekucji grzywny nałożonej przez komornika.

Tytuł egzekucyjny powinien spełniać łącznie pięć cech:

• posiadać znamiona dokumentu urzędowego;
• wskazywać roszczenie wierzyciela i obowiązek dłużnika;
• spełniać wymogi przewidziane prawem;
• zawierać stwierdzenie, iż dany obowiązek nadaje się do wykonania w drodze egzekucji;
• zawierać zrozumiałą treść.

Powyższe potwierdził również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 12 czerwca 1996 roku (III CZP 61/96).

Jak już wskazano wyżej podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego jest tytuł wykonawczy, który uzyskujemy od sądu po wcześniejszym wystąpieniu o zaopatrzenie go w klauzulę wykonalności. Po jego uzyskaniu, sprawie można nadać bieg do komornika. Pamiętać należy, że egzekucja obejmuje całość wykazanego zadłużenia, gdzie osoba zobowiązana do jego uregulowania odpowiada całym swoim majątkiem. Co więcej organ egzekucyjny nie bada zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Oznacza to, że wszelkie próby sprzeciwu dłużnika, dotyczące istnienia lub wysokości świadczenia są w tym przypadku bezpodstawne.


Warto również wskazać, że tytuł wykonawczy ma na celu nałożenie na dłużnika obowiązku określonego zachowania tj. np. wykonania określonego świadczenia, który będzie czynił zadość obowiązkowi wynikającemu z treści tego aktu. Będzie to prowadziło do odzyskania należności w drodze egzekucji.

Ponadto tytuł wykonawczy może posiadać termin do wykonania świadczenia. Może być nim również warunek, od którego uzależnione jest ziszczenie się świadczenia. Do takich warunków może należeć także zobowiązanie dłużnika do pokrycia kosztów związanych z wykonaniem świadczenia, prawa wierzyciela do wykonania czynności, które obciążą dłużnika.

3. Wniosek „egzekucyjny”

Jak już wspominano wyżej, aby można było wszcząć postępowanie egzekucyjne należy po uzyskaniu tytułu egzekucyjnego a następnie wykonawczego złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji do odpowiedniego komornika sądowego. Jak wybrać komornika oraz co powinien zawierać wniosek egzekucyjny? Na te pytania znajdziesz odpowiedź w poniższych punktach.

3.1. Organy egzekucyjne.

Zgodnie z art. 758 k.p.c. sprawy egzekucyjne należą do właściwości sądów rejonowych i działających przy tych sądach komorników.

Postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem wykonawczym, które umożliwia przymusową realizację obowiązków, stwierdzonych lub ustalonych w postępowaniu sądowym, które jest prowadzone przez organy egzekucyjne w wyniku wszczętego postępowania egzekucyjnego.

Postępowanie egzekucyjne umożliwia przede wszystkim realizację ochrony prawnej, jaka jest udzielona wierzycielowi. Realizacja ochrony następuje przez powołane do tego organy egzekucyjne, które zostały wyposażone w odpowiednie narzędzia do stosowania środków przymusu przewidzianych przez przepisy prawa. Organy egzekucyjne prowadząc egzekucję podejmują równego rodzaju czynności procesowe, uregulowane przez przepisy prawa, w celu udzielenia ochrony prawnej wierzycielowi. Powyższe doprowadza oczywiście do przymusowego wyegzekwowania świadczenia od dłużnika.

3.2. Wybór właściwego organu egzekucyjnego

Przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego należy zastanowić nad wyborem odpowiedniego komornika sądowego. Ogólna zasada stanowi, że czynności egzekucyjne są wykonywane przez komorników z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów zgodnie z art. art. 759 § 1 k.p.c. Wyjątkiem od tej zasady jest art. 759 § 1¹, który sanowi, że czynności zastrzeżone dla sądu mogą być wykonywane przez referendarza sądowego, z wyłączeniem:

• stosowania środków przymusu;
• orzekania o ściągnięciu należności;
• stwierdzenia wygaśnięcia skutków przybicia i utraty rękojmi;
• spraw o egzekucję świadczeń niepieniężnych z wyjątkiem wydania rzeczy ruchomej;
• spraw o egzekucję przez zarząd przymusowy;
• spraw o egzekucję przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego.

Ponadto sąd może z urzędu wydawać również komornikowi wszelkiego rodzaju zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwać spostrzeżone uchybienia. Sąd może również zobowiązać komornika do składania sprawozdań z czynności podjętych w wyniku wydanych zarządzeń.

Wierzyciel ma prawo wyboru komornika według swojego uznania. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dot. właściwości miejscowej komorników nie wyłączają prawa wierzyciela do skorzystania z innego komornika. Zgodnie z art. 7 Ustawy o komornikach sądowych i egzekucji rewir komorniczy obejmuje obszar właściwości danego sądu rejonowego, część tego obszaru lub obszar właściwości dwóch lub kilku sądów rejonowych.

Wykaz komorników prowadzi i na bieżąco aktualizuje Minister Sprawiedliwości na stronach internetowych Ministerstwa Sprawiedliwości, a Prezes sądu rejonowego na stronach internetowych sądu. Taki wykaz zawiera m.in. określenie rewirów komorniczych położonych w obszarach właściwości poszczególnych sądów apelacyjnych, a także imiona i nazwiska komorników działających w tych rewirach wraz z adresami ich siedziby.