Dystrybucja towarów w e-handlu

Przeczytaj także: Handel online w grze komputerowej z ryczałtem ewidencjonowanym

1. Wstęp

Handel elektroniczny to zawieranie transakcji za pomocą środków, urządzeń elektronicznych – czyli na odległość. Najczęściej handel elektroniczny to handel przez Internet. Taki sposób sprzedaży towarów ma wpływ na ich dystrybucję, ponieważ najczęściej nie odbywa się ona w tradycyjny sposób, tzn. w drodze nabycia i wydania kontrahentowi w lokalu przedsiębiorcy (sprzedawcy). Instrukcja obejmuje następujące zagadnienia prawne dotyczące wysyłki, dostarczania towarów kontrahentom i konsumentom, w obrębie Polski i za granicą, jakie wymogi muszą być spełnione, oraz jakie uprawnienia przysługują odbiorcom jego towarów i jak dokonywać ewentualnego wyboru przewoźnika lub spedytora.

2. Podstawowe akty prawne

W pierwszej kolejności należy wskazać na podstawowe akty prawne mające zastosowanie w działalności przedsiębiorcy korzystającego z tego kanału dystrybucji:

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz. U. 2019 r. poz. 1145) - w zakresie podstawowych przepisów regulujących obowiązki stron przy spełnianiu świadczenia z umowy sprzedaży oraz przewozu i spedycji towarów,
• ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tekst jednolity Dz.U.2019 poz. 134 t.j.) – jeżeli kontrahent jest konsumentem,
• ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (tekst jednolity Dz.U. 2019 poz. 123 t.j.) – w zakresie w jakim zawieranie umów wiąże się ze świadczeniem usług drogą elektroniczną przez przedsiębiorcę,
• ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (tekst jednolity Dz. U. 2020 r. poz. 8) - w zakresie przewozu towarów,
• ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 2335) – w przypadku paczkowania produktów przeznaczonych do wprowadzenia do obrotu w opakowaniach i oznaczania towarów paczkowanych znakiem „e”,
• ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (tekst jednolity Dz. U. 2019 r. poz. 542) – w zakresie obowiązków dotyczących opakowań towarów,
• ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (tekst jednolity (Dz.U. z 2015 r. poz. 1792) które odsyła do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) – w przypadku umów zawieranych z kontrahentami z zagranicy.

3. Wysyłka towarów – kwestie ogólne

Zgodnie z art. 544 Kc, jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że wydanie zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju (§ 1). Jednakże kupujący obowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy (§ 2).


Chwilą wydania, w sytuacji uregulowanej komentowanym przepisem, jest chwila powierzenia rzeczy przez sprzedawcę przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju, w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia (§ 1); zasadniczo obowiązki sprzedawcy w zakresie wydania kończą się, jeśli dochowa tak określonego minimum staranności w wyborze przewoźnika.¹

Należy pamiętać, że oprócz „tradycyjnego” modelu w którym sprzedawca swoje towary sprzedaje i wysyła klientowi również istnieją inne formy prowadzenia sprzedaży w Internecie. Taką formą jest umowa o dropshippingu regulująca współpracę pomiędzy dostawcą (hurtownikiem lub producentem), a sklepem internetowym. Dropshipping może być prowadzony w dwojaki sposób:

• producent (hurtownia) jako sprzedawca dla klienta końcowego i sklep internetowy który działa jako pośrednik hurtowni; w tym modelu sklep internetowy działa jako pośrednik, który skupia się na marketingu i promowaniu sklepu internetowego, przy czym zarabia on na prowizji od sprzedawanego towaru, a tym samym są to rozliczenia pomiędzy sklepem internetowym, a producentem (hurtownią), a nie pomiędzy sklepem internetowym a klientem,
• producent (hurtownia) jako dostawca towaru i sklep internetowy jako sprzedawca dla klienta końcowego; w tej konfiguracji producent sprzedaje towar sprzedawcy, a ten z kolei sprzedaje towar klientowi końcowemu. Sprzedawca zarabia nie na prowizji, a na różnicy pomiędzy ceną towaru w hurtowni, a ceną uzyskaną od klienta końcowego. W zależności od tego jaki model zostanie przyjęty, to ma to wpływ na to kto będzie podmiotem wobec którego będą kierowane reklamacje, czy roszczenia przez klientów. Umowa o współpracy powinna precyzyjnie regulować te kwestie, a w szczególności kto odpowiada za spełnienie obowiązków informacyjnych wobec konsumentów oraz kto odpowiada za zwroty i reklamacje towaru.

Należy pamiętać, że zgodnie z art. 545 Kc;
§ 1. Sposób wydania i odebrania rzeczy sprzedanej powinien zapewnić jej całość i nienaruszalność; w szczególności sposób opakowania i przewozu powinien odpowiadać właściwościom rzeczy.

§ 2. W razie przesłania rzeczy sprzedanej na miejsce przeznaczenia za pośrednictwem przewoźnika, kupujący obowiązany jest zbadać przesyłkę w czasie i w sposób przyjęty przy przesyłkach tego rodzaju; jeżeli stwierdził, że w czasie przewozu nastąpił ubytek lub uszkodzenie rzeczy, obowiązany jest dokonać wszelkich czynności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności przewoźnika.

Pierwszeństwo przed przepisem art. 545 § 1 Kc mają postanowienia umowy ², ale należy pamiętać, zwłaszcza w przypadku transakcji z konsumentem, że sprzedawca, jako profesjonalista powinien zapewnić zastosowanie właściwego sposobu opakowania i transportu towaru. W przeciwnym wypadku naraziłby się na odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu nienależytego wykonania swego świadczenia.

Podstawowe elementy regulaminu sklepu internetowego prowadzącego sprzedaż wyłącznie dla przedsiębiorców

Zgodnie z art. 35 ust. 1 Prawa przewozowego, przesyłkę towarową stanowią rzeczy przyjęte do przewozu na podstawie jednego listu przewozowego lub innego dokumentu przewozowego, zwanego dalej także „listem przewozowym”.

Zgodnie z art. 38 ust. 1 Prawa przewozowego nadawca składa przewoźnikowi na przesyłkę towarową list przewozowy, a jeżeli przy danym rodzaju przewozu jest to powszechnie przyjęte, w inny sposób dostarcza informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania przewozu.

W liście przewozowym nadawca zamieszcza (art. 38 ust. 2):

• nazwę i adres nadawcy, jego podpis oraz określenie placówki przewoźnika zawierającej umowę;
• miejsce przeznaczenia przesyłki oraz nazwę i adres odbiorcy;
• określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki, sposobu opakowania i oznaczenia;
• inne wskazania i oświadczenia, wymagane albo dopuszczone zgodnie z przepisami ze względu na warunki danej umowy lub sposób rozliczeń.

Przepis art. 41 ust. 1 Prawa przewozowego, zgodnie z którym nadawca jest obowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy w stanie umożliwiającym ich prawidłowy przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia, koresponduje z przepisem ogólnym art 545 § 1 Kc (przytoczony wyżej) regulującym sposób wydania przewoźnikowi rzeczy.

Należy pamiętać, że zgodnie z art. 547 Kc;
§ 1. Jeżeli ani z umowy, ani z zarządzeń określających cenę nie wynika, kogo obciążają koszty wydania i odebrania rzeczy, sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczególności koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przesłania rzeczy, a koszty odebrania ponosi kupujący.

§ 2. Jeżeli rzecz ma być przesłana do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący.

§ 3. Koszty niewymienione w paragrafach poprzedzających ponoszą obie strony po połowie.

Należy pamiętać o tym, aby zapewnić możliwość zbadania towaru przez odbiorcę. Specyfika dystrybuowania towarów za pośrednictwem handlu elektronicznego ze swej istoty wyklucza możliwość zbadania towaru w sklepie, bądź siedzibie przedsiębiorcy przez jego kontrahenta, lub przedstawiciela.

Zgodnie z art. 41 Prawa przewozowego, przewoźnik może odmówić przyjęcia do przewozu rzeczy, których stan jest wadliwy lub opakowanie niedostateczne albo niemających wymaganego opakowania. Przewoźnik może uzależnić przyjęcie do przewozu rzeczy, których opakowanie nie odpowiada warunkom określonym w zdaniu poprzednim lub ze śladami uszkodzenia, od zamieszczenia przez nadawcę w liście przewozowym odpowiedniego oświadczenia o stanie przesyłki.


Przedsiębiorca powinien zadbać o to, aby przewoźnik wydał przesyłkę zgodnie z przepisami (art. 74 ust. 1 Prawa przewozowego); jeżeli przed wydaniem przesyłki okaże się, że doznała ona ubytku lub uszkodzenia, przewoźnik ustala niezwłocznie protokolarnie stan przesyłki oraz okoliczności powstania szkody. Przewoźnik wykonuje te czynności także na żądanie uprawnionego, jeżeli twierdzi on, że przesyłka jest naruszona. Ustalenia protokolarne powinny być dokonane w obecności uprawnionego, a jeżeli wezwanie go nie jest możliwe albo nie zgłosi się on w wyznaczonym terminie, przewoźnik dokonuje ustaleń w obecności osób zaproszonych przez siebie do tej czynności (ust. 2). Jeżeli po wydaniu przesyłki ujawniono ubytek lub uszkodzenie niedające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, przewoźnik ustala stan przesyłki na żądanie uprawnionego zgłoszone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki (ust. 3).

Zgodnie z art. 74 ust. 4, protokół podpisują osoby uczestniczące w ustaleniu stanu przesyłki. Jeżeli uprawniony nie zgadza się z treścią protokołu, może zamieścić w nim zastrzeżenie z uzasadnieniem; w razie odmowy podpisania protokołu przez uprawnionego przewoźnik stwierdza w nim fakt i przyczyny odmowy. Uprawniony otrzymuje bezpłatnie egzemplarz protokołu. Jeżeli ustalenia protokolarne, podjęte na żądanie uprawnionego, nie wykażą szkody w przesyłce albo wykażą jedynie szkodę stwierdzoną już uprzednio przez przewoźnika, uprawniony ponosi opłaty określone w taryfie (ust. 5). W razie trudności w ustaleniu danych dotyczących czasu, rodzaju, rozmiarów lub przyczyny szkody, dane te określa rzeczoznawca powołany przez przewoźnika w porozumieniu z uprawnionym (ust. 6).