Kiedy podział spółki z o.o. jest możliwy? Jak to zrobić?

Przeczytaj także: Restrukturyzacja firmy: przekształcenie (w) spółki

1. Dlaczego dokonuje się podziału spółki?

Przyczyny podziału mogą być bardzo różne, jednakże można je pogrupować w dwie zasadnicze kategorie tj.: przyczyny finansowe i prawne oraz te wynikające ze stosunków międzyludzkich.

Co do pierwszej z wymienionych przyczyn, to podział może znaleźć swoje zastosowanie, gdy wspólnicy chcą nadać danej części lub całości zespołu składników wchodzących w skład spółki odrębne podmiotowości prawne na przykład celem oddzielenia wysoce ryzykownej działalności od tej stabilnej, przynoszącej większe zyski albo też wydzielić odpowiedni zespół składników pod nowy rodzaj działalności lub celem prowadzenia działalności wiążącej się koniecznością podjęcia wysoce wyspecjalizowanych środków. Jednak także, przyczyny czysto ludzkie mogą powodować chęć podziału spółki. Na przykład w przypadku zaistnienia konfliktów między wspólnikami działalność spółki może zostać sparaliżowana lub znacznie utrudniona. Wówczas wspólnicy mogą zdecydować się na rozwiązanie, likwidację lub też właśnie podział spółki, który zapewni, niezależnie od tego czy byt prawny spółki zostanie utrzymany, wykorzystanie składników jej majątku do dalszego prowadzenia działalności. Również nastroje konsumentów, czy planowane zmiany wizerunkowe lub marketingowe mogą uzasadniać dokonanie wyodrębnienia i prowadzenia działalności pod inną niż dotychczas firmą.

2. Na czym polega podział?

Podział to proces polegający na rozdzieleniu aktywów i pasywów spółki dzielonej i przydzielenie ich na inne spółki już istniejące lub nowo zawiązane w związku z podziałem. Przy czym, wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziały lub akcje spółek, na które przeniesiony został majątek spółki dzielonej.

W zależności od rodzaju podziału skutki tego procesu i jego zasady będą się różnić, jednakże w każdym wypadku podział spółki jest czynnością na majątku spółki prowadzącą do jego innego przyporządkowania podmiotowego. Rozdzieleniu podlegają bowiem składniki majątku spółki w wyniku, którego w zależności od rodzaju podziału - byt prawny spółki dzielonej ustanie lub spółka dzielona nadal będzie istnieć, tyle że np. z pomniejszonym majątkiem. O poszczególnych rodzajach podziału będzie jeszcze mowa niżej (patrz pkt 4).

3. Jaką spółkę można podzielić?

W świetle ustawy z dnia 15 września 2000 r. (tj. Dz. U. 2019, poz. 505) dalej: k.s.h. poddane podziałowi w trybie k.s.h. mogą zostać tylko spółki kapitałowe, a więc właśnie spółka z o.o., na podziale której skupimy się w niniejszej Poradzie oraz spółka akcyjna. Należy tu podkreślić, iż spółką kapitałową musi być zarówno spółka dzielona, jak i pozostałe spółki uczestniczące w podziale, tj. spółka przejmująca bądź nowo zawiązana¹. Nie jest dopuszczalne prawnie przeprowadzenie podziału spółek osobowych oraz spółek znajdujących się w upadłości w trybach opisanych w niniejszej poradzie. Jeżeli, więc razem ze wspólnikami prowadzicie spółkę jawną, partnerską, komandytową, komandytowo- akcyjną lub wasza spółka kapitałowa jest w upadłości nie będziecie mogli dokonać podziału w trybie przewidzianym w k.s.h.. Nie chodzi tu, iż nie jest możliwe dokonywanie przez spółki osobowe operacji, których skutek może być zbliżony do skutku podziału dokonywanego zgodnie z k.s.h. (np. sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa).

3. Jakie są rodzaje podziału?

Przepis art. 529 § 1 k.s.h. precyzyjnie i wyczerpująco określa jakie są rodzaje podziału. Od tego z jakim rodzajem podziału będziemy mieli do czynienia zależy przede wszystkim jaki skutek przeobrażenia podmiotowego uzyskamy, a także m.in. jakie czynności prawne trzeba będzie podjąć, aby osiągnąć zamierzony efekt podziału, jakiej treści uchwały należy podjąć. Przywołany przepis wyróżnia następujące rodzaje podziału:

• podział przez przejęcie, który polega na przeniesieniu całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej (art. 529 § 1 pkt 1 k.s.h.);
  Podział przez przejęcie polega na przeniesieniu całego majątku spółki dzielonej na inne, istniejące już spółki kapitałowe, zwane spółkami przejmującymi, w zamian za udziały lub akcje, które spółki przejmujące wydają wspólnikom lub akcjonariuszom spółki dzielonej.
  
  Tym co odróżnia ten rodzaj podziału od kolejnego przedstawionego w lit. b), jest to, że spółki przejmujące już istnieją. Podział wiąże się w opisywanym przypadku z podwyższeniem kapitału zakładowego spółek przejmujących, gdyż mają one przecież przejąć część majątku spółki dzielonej i w zamian za to wydać udziały lub akcje wspólnikom tej spółki. Podwyższenie kapitału zakładowego następuje tu w ramach procedury podziałowej, a uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego jest zastąpiona przez uchwałę o podziale².
• podział przez zawiązanie nowych spółek, który polega na zawiązaniu nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek (art. 529 § 1 pkt 2 k.s.h.);
  Podział przez zawiązanie nowych spółek polega na tym, że w wyniku podziału cały majątek spółki dzielonej przechodzi na nowo zawiązane spółki kapitałowe w zamian za wydawane wspólnikom spółki dzielonej udziały lub akcje nowych spółek. Zatem w tym przypadku skutkiem podziału jest powstanie przynajmniej dwóch nowych spółek, co w przypadku wybrania tego sposobu podziału, wiąże się oczywiście z koniecznością sporządzenia szeregu dokumentów związanych z zawiązaniem nowych spółek, przede wszystkim umów spółek lub statutów.
• podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki, który polega na przeniesieniu całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki (art. 529 § 1 pkt 3 k.s.h.);
  Ten rodzaj podziału jest często skrótowo nazywany: „podziałem mieszanym”, a to dlatego iż w istocie stanowi połączenie przywołanych w lit. a) i b ) sposobów podziału. Skutkiem tego procesu jest przejście całości majątku spółki dzielonej w części na spółkę nowo zawiązaną, a w pozostałej części na istniejącą już inną spółkę. W zamian przejścia majątku, wspólnikom spółki dzielonej wydawane są udziały lub akcje tych spółek. Spółki, którym przyznane zostają składniki majątku spółki dzielonej muszą być zatem co najmniej dwie, ale może być ich więcej.
• podział przez wydzielenie, który polega na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h.).
  Istotą tego rodzaju podziału jest przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę kapitałową lub na spółkę kapitałową nowo zawiązaną (spółkę przejmującą w tym wypadku nazywać będziemy spółką wydzielaną.). Przeniesienie majątku następuje, tak jak w pozostałych przypadkach za udziały lub akcje, które spółka wydzielana wydaje wspólnikom lub akcjonariuszom spółki dzielonej.

Cechą charakterystyczną tego rodzaju podziału, która nie występuje w innych rodzajach, jest zachowanie bytu prawnego oraz kontynuacja działalności przez spółkę dzieloną. Istnieje ona nadal i działa w dotychczasowej formie prawnej. Podział ten będzie odbywał się często poprzez obniżenie kapitału zakładowego spółki dzielonej, przy jednoczesnym podwyższeniu kapitału istniejącej spółki przejmującej lub zasileniu pierwotnym kapitału nowej spółki. Jednakże obniżenie kapitału nie jest konieczne, aby tego nie dokonywać w miejsce umarzanych udziałów tworzy się nowe pokrywając je np. kapitału zapasowego lub zysku niedzielonego na ten cel. Należy tu zaznaczyć, że nie wszyscy udziałowcy spółki dzielonej muszą stać się udziałowcami czy akcjonariuszami spółki wydzielonej.


Reasumując, jak widać z powyższego przedstawienia, skutkiem w zakresie podmiotowym procedury podziałowej w przypadkach opisanych w lit a – c jest utrata bytu prawnego spółki dzielonej i wykorzystanie jej majątku na pokrycie kapitału zakładowego spółek przejmujących lub nowo zawiązanych. Należy tu zwrócić uwagę, iż w istocie dokonanie podziału w sposób określony w lit a – c) jest wyjątkiem od obowiązku przeprowadzenia likwidacji spółki kapitałowej. W przypadku zaś podziału w lit. d) jego podstawową cechą jest to, iż spółka dzielona nie przestaje istnieć.

4. Jak przeprowadzić podział?

Przed dokonaniem ściśle rozumianych „czynności podziałowych” konieczne jest przeprowadzenie szeregu działań o charakterze rozpoznawczym i przygotowującym, które mają na celu m.in. ocenę ryzyk i skutków, wybranie i przedstawienie sposobu podziału, ocenę jego skutków ekonomicznych, ustalenie i zaplanowanie poszczególnych czynności, które mają prowadzić do dokonania podziału.
Dlatego też wyróżnia się trzy podstawowe etapy podziału:

• etap I tzw. „przygotowawczy” – od rozpoznanie celowości i warunków podziału, przygotowania planu podziału do wezwania wspólników do uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników celem podjęcia uchwały o podziale, a więc zwołania zgromadzenie wspólników;
• etap II – podjęcie uchwał o podziale;
• etap III – polegający na spełnieniu obowiązków cywilnych, finansowych i formalnych – rejestracja podziału i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Należy przy tym zawsze pamiętać, iż konkretnie podejmowane w procedurze podziału czynności będą zależały od tego z jakim rodzajem podziału będziemy mieć do czynienia. Przedstawione w niniejszej Poradzie treści zawierają opis elementów wspólnych wszystkich rodzajom podziału oraz niewyczerpujące wskazanie zachodzących między nimi różnic.

Może zainteresuje Cię także: https://mikroporady.pl/instrukcje-i-regulaminy/instrukcje/przeksztalcenie-spolki-z-o-o