Opieka nad dzieckiem: jakie prawa przysługują rodzicom w czasie pandemii?

Przeczytaj także: Zasiłek opiekuńczy. Dla kogo 60, 30 i 14 dni?

Na pytania rodziców odpowiada specjalista prawa pracy, Karolina Wojtas – aplikant adwokacki z kancelarii Duraj Reck i Partnerzy.

Czy jeżeli miałem zaplanowany urlop wypoczynkowy, ale skorzystałem z opieki nad dzieckiem do lat 8, urlop powinien zostać przesunięty?

Zgodnie z art. 165 Kodeksu pracy, jeżeli urlop nie został rozpoczęty z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność pracownika w pracy, to wówczas termin rozpoczęcia urlopu może zostać przesunięty. Taką okolicznością jest niewątpliwie konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 8. Wyliczenie okoliczności zobowiązujących pracodawcę do przesunięcia rozpoczęcia urlopu na termin późniejszy zawarte w art. 165 Kodeksu pracy ma charakter przykładowy.

Czy jeżeli korzystam z urlopu wypoczynkowego a w jego trakcie skorzystam z opieki nad dzieckiem, to czy niewykorzystaną część urlopu pracodawca powinien mi udzielić w późniejszym terminie?

Niestety nie. Art. 166 Kodeksu pracy nakazuje pracodawcy udzielić niewykorzystanej części urlopu w terminie późniejszym tylko w przypadku: czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego oraz odbywania ćwiczeń wojskowych, przeszkolenia wojskowego lub pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, przez czas do 3 miesięcy. Przepis nie przewiduje więc sytuacji korzystania z opieki nad dzieckiem.

Czy jeżeli korzystam z urlopu wypoczynkowego, to czy w jego trakcie mogę skorzystać z opieki nad dzieckiem i otrzymam zasiłek opiekuńczy?

Zgodnie z art. 35 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w zw. z art. 12 ust. 1 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, w razie choroby i macierzyństwa zasiłek opiekuńczy nie przysługuje za okres, w którym pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Skorzystanie w trakcie urlopu wypoczynkowego z opieki na dziecko nie przerywa trwania urlopu wypoczynkowego. Jeżeli pracownik przebywa na urlopie, otrzymuje wynagrodzenie urlopowe i wówczas nie przysługuje mu zasiłek opiekuńczy.

Jak liczymy wiek dziecka – czy do dnia ukończenia przez dziecko 8 lat, czy też do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończyło 8 lat?

Liczymy faktyczny wiek dziecka. Opieka nad dzieckiem do lat 8 przysługuje do dnia ukończenia przez te dziecko 8 roku życia, czyli faktycznie do dnia urodzin.

Moja żona (mąż nie pracuje), lecz prowadzi działalność nieewidencjonowaną w rozumieniu art. 5 Prawa przedsiębiorców, czy mogę skorzystać z opieki nad dzieckiem do lat 8?

Tak. Zgodnie z art. 34 Ustawy, zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku. W orzecznictwie podkreśla się, że chodzi także o faktyczną niemożność sprawowania opieki, czyli inne obowiązki uniemożliwiającego opiekę, takie jak konieczność sprawowania opieki nad pozostałymi dziećmi lub też inne zajęcia, także działalność podejmowana w ramach działalności nieewidencjonowanej – rękodzieło, na które jest obecnie zapotrzebowanie, wolontariat itp. Konieczne jest jednak posiadanie dowodów potwierdzających zaangażowanie drugiego z rodziców w tym czasie, które potwierdzi niemożność sprawowania osobistej opieki.

Czy jak mieszkam z innymi członkami rodziny w jednym domu – np. moimi rodzicami, to czy przysługuje mi opieka nad dzieckiem?

Oczywiście. Dziadkowie dziecka nie mają obowiązku sprawowania opieki nad tym dzieckiem, ponieważ nie są do tego zobowiązani według przepisów prawa. Ponadto nie mają takiego obowiązku i co istotne, nie wyrażają na to zgody.