Zarząd sukcesyjny w spółce cywilnej też jest możliwy

Przeczytaj także: Zarząd sukcesyjny. Nowe rozwiązanie weszło w życie

Ryzyko rozwiązania spółki cywilnej w momencie śmierci wspólnika

Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej to tak naprawdę umowa zawarta między przedsiębiorcami, oparta o przepisy kodeksu cywilnego. Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej i mimo zawarcia umowy spółki, każdy ze wspólników prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek.

Śmierć jednego ze wspólników spółki cywilnej oznacza dla spółki co do zasady powód jej rozwiązania. Jednak wspólnicy jeszcze za swojego życia mogą przedsięwziąć odpowiednie kroki, aby zabezpieczyć działalność prowadzonej spółki również w momencie, gdy ich już zabraknie. Kodeks cywilny stanowi, że umowa spółki może przewidywać, że spadkobiercy wspólnika wchodzą do spółki na jego miejsce. Przy takim scenariuszu spadkobiercy powinni wskazać spółce jedną osobę, która będzie wykonywała ich prawa. Dopóki to nie nastąpi, pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.

Kto może być zarządcą sukcesyjnym

W oparciu o ustawę o zarządzie sukcesyjnym, która weszła w życie 25.10.2018 r., przedsiębiorcy (osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze, w tym wspólnicy spółek cywilnych) mogą powołać kogoś takiego jak zarządca sukcesyjny.

Taką rolę może pełnić jedynie pełnoletnia osoba. Może to być zarówno osoba bliska przedsiębiorcy, jak i osoba trzecia, w ogóle nie spokrewniona, nie będąca w kręgu potencjalnych spadkobierców. Konieczne jest spełnienie warunku, aby osoba wybrana na zarządcę nie miała prawomocnie orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, ani środka karnego albo środka zabezpieczającego w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującego działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem.

Zarządca w spółce cywilnej

Jeśli w spółce cywilnej ma zostać powołany zarządca sukcesyjny, ważne jest, aby została zachowana odpowiednia procedura związana z ustanowieniem takiego zarządcy.
Możliwe są dwa rozwiązania, w zależności o zapisów umowy spółki:

1. Umowa przewiduje, że w miejsce zmarłego wspólnika wchodzą jego spadkobiercy.

Jeśli ustanowiono zarządcę sukcesyjnego – wykonuje on prawa spadkobierców wspólnika. W takim przypadku zarządca sukcesyjny prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego.

2. Umowa NIE przewiduje, że w miejsce zmarłego wspólnika wchodzą jego spadkobiercy.

W przypadku gdy nie zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki cywilnej na jego miejsce, a został ustanowiony zarząd sukcesyjny, z chwilą śmierci wspólnika jego spadkobiercy wchodzą do spółki na jego miejsce, jeżeli pozostali wspólnicy wyrażą na to zgodę. Zarządca sukcesyjny prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia wyrażenia zgody przez pozostałych wspólników.

Zarządca sukcesyjny niezwłocznie po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego zawiadamia o tym pozostałych wspólników na piśmie. Jeżeli wspólnik nie wyrazi sprzeciwu na piśmie w terminie czternastu dni od dnia otrzymania zawiadomienia o ustanowieniu zarządu sukcesyjnego, przyjmuje się, że wyraził zgodę.

Oświadczenie o zgodzie na wejście albo sprzeciwie wobec wejścia do spółki spadkobierców wspólnika pozostali wspólnicy składają zarządcy sukcesyjnemu. Do czasu wyrażenia zgody lub upływu terminu pozostali wspólnicy mogą sami podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.

W przypadku braku zgody przynajmniej jednego ze wspólników, śmierć wspólnika powoduje konieczność rozliczenia się przez pozostałych wspólników z następcami prawnymi zmarłego.

Śmierć wspólnika w spółce dwuosobowej

W przypadku spółek dwuosobowych – sytuacja jest trudniejsza, gdyż co do zasady spółka ulega rozwiązaniu na skutek śmierci wspólnika. Termin rozwiązania spółki to dzień, w którym upływa termin na powołanie przez spadkobierców zarządcy sukcesyjnego – czyli termin dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy (jeżeli wcześniej nie został ustanowiony zarząd sukcesyjny). Tak więc, gdy umrze jeden ze wspólników, jedyny wspólnik spółki cywilnej może sam podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki do dnia:

• ustanowienia zarządu sukcesyjnego - w przypadku gdy, umowa spółki przewiduje wejście do spółki spadkobierców zmarłego wspólnika
• wyrażenia zgody na wejście albo sprzeciwu wobec wejścia do spółki spadkobierców wspólnika - w przypadku gdy, umowa spółki NIE przewiduje wejście do spółki spadkobierców zmarłego wspólnika
• upływu terminu dwumiesięcznego od dnia śmierci przedsiębiorcy - w przypadku gdy wcześniej nie został ustanowiony zarząd sukcesyjny.

Spółka cywilna ulega rozwiązaniu z dniem złożenia zarządcy sukcesyjnemu przez jedynego wspólnika oświadczenia na piśmie o sprzeciwie wobec wejścia do spółki spadkobierców wspólnika.

Stan prawny: 2020.03.13