Ugoda pomiędzy przedsiębiorcami

Przeczytaj także: Mediacja i zawezwanie do próby ugodowej - ważne zmiany

Mediacja sądowa w postępowaniu cywilnym

Do mediacji sądowej mogą zostać skierowane wszystkie sprawy, w których dopuszczalne jest zawarcie ugody. Jako przykład rodzajów spraw kierowanych do mediacji można wskazać sprawy pracownicze, sprawy o zapłatę, sprawy o dział spadku, sprawy o podział majątku wspólnego, sprawy rodzinne, w tym min. sprawy o ustalenie kontaktów z dziećmi lub sprawy rozwodowe.


Warto przyjrzeć się bliżej mediacji prowadzonej w ramach postępowania cywilnego, która została uregulowana w art. 183 (1) i n. Kodeksu postępowania cywilnego (dalej jako „k.p.c.”).

Stosownie do tych regulacji, mediacje sądowe odbywają się według następujących zasad:

• Sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania sądowego.
• Każda ze stron w trakcie postępowania jest uprawniona do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do mediacji.
• Każdorazowo mediacja może być prowadzona tylko jeśli strony wyrażą na to zgodę.
• Mediacja co do zasady powinna trwać maksymalnie 3 miesiące, jednakże na zgodny wniosek stron albo z innych ważnych powodów termin ten może zostać wydłużony, o ile będzie to miało znaczenia dla ugodowego rozstrzygnięcia sporu.
• Nie można poddać mediacji spraw rozpoznawanych w ramach postępowania upominawczego oraz nakazowego, chyba że doszło do skutecznego wniesienia zarzutów w odpowiednim terminie.
• Przewodniczący uprawniony jest do wezwania stron do udziału w spotkaniu informacyjnym dotyczącym polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji. Takie spotkanie może zostać przeprowadzone przez sędziego, referendarza sądowego, urzędnika sądowego, asystenta sędziego lub stałego mediatora.
• Przed rozpoczęciem pierwszego posiedzenia w sprawie przewodniczący dokonuje oceny, czy zasadne jest skierowanie sprawy do mediacji.
• W przypadku, w którym przewodniczący dojdzie do wniosku, iż istnieje konieczność wysłuchania stron, mogą one zostać wezwane do osobistego stawiennictwa na posiedzeniu niejawnym.
• W razie, gdy strona bez wskazania uzasadnienia nie stawi się na posiedzenie niejawne lub spotkanie informacyjne, może ona zostać obciążona kosztami nakazanego stawiennictwa poniesionymi przez drugą stronę.
• Mediator jest wybierany przez strony lub przez Sąd, który bierze pod uwagę w pierwszej kolejności mediatorów stałych wpisanych na listę.

W art. 103 k.p.c. została przewidziana sankcja za nieuzasadnioną odmowę poddania się mediacji:

• § 1. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych ich niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.
• § 2. Przepis § 1 dotyczy zwłaszcza kosztów powstałych wskutek uchylenia się od wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów, a także oczywiście nieuzasadnionej odmowy poddania się mediacji

Ustawodawca wprowadzając ten przepis miał celu zdyscyplinowanie stron i skłonienie ich do podjęcia mediacji, która w wielu przypadkach pozwala na szybkie rozwiązanie konfliktu.

Aby zachęcić Cię do rozważania możliwości skorzystania z mediacji, poniżej zostaną opisane najważniejsze korzyści płynące z mediacji.

• Przede wszystkim, jak już zostało nadmienione, mediacja umożliwia szybkie i niedrogie rozwiązanie konfliktu.
• Dzięki uniknięciu postępowania sądowego i osiągnięciu porozumienia, strony nie są narażone na pogorszenie ich wizerunku.
• Dzięki zawarciu porozumienia istnieje również szansa na zachowanie pozytywnych wzajemnych relacji z drugą stroną.
• Mediacja jest efektywną metodą rozwiązywania sporu – żadna ze stron nie czuje się przegrana.
• Mediacja ma charakter poufny, co zapewnia brak obawy przed ujawnieniem przebiegu negocjacji osobom trzecim.

Celem mediacji jest zawarcie ugody, którą podpisują strony, wówczas ugoda jest umieszczona przez mediatora w protokole z prowadzenia mediacji lub załączona do niego. Mediator kieruje protokół wraz z ugodą do Sądu, który następnie ją zatwierdza. Konsekwencje zatwierdzenia ugody przez Sąd zostaną zawarte w dalszej części opracowania.

II. Ugoda pozasądowa – konsekwencje zatwierdzenia ugody przez Sąd

Do zawarcia ugody pozasądowej może dojść poprzez zastosowanie opisanych powyżej metod rozwiązywania sporów, a więc negocjacji i mediacji.

W przypadku zawarcia ugody w ramach mediacji ze skierowania sądu, a także w przypadku zawarcia ugody przed mediatorem bez skierowania sądu, mediator zobowiązany jest przedłożyć sądowi protokół z mediacji. Strona natomiast występuje do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie ugody przez sąd.


Należy jednak pamiętać, iż nie wszystkich przypadkach sąd zatwierdzi ugodę zawartą przez strony. Sąd nie zatwierdzi ugody, gdy jest ona sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierza do obejścia prawa.

W tym miejscu warto powołać treść art. 183¹⁴ k.p.c. zgodnie z którym:

• § 1. Jeżeli zawarto ugodę przed mediatorem, sąd, o którym mowa w art. 18313, na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem.
• § 2. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym.
• § 3. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.

Zgodnie więc s powołanym przepisem, w przypadku, gdy ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją poprzez nadanie klauzuli wykonalności. Zatem w przypadku, gdy strona zobowiązana z tytułu ugody nie wykonuje swojego zobowiązania, druga strona może skierować wniosek do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

III. Ugoda sądowa

Ugoda sądowa w postępowaniu cywilnym może zostać zawarta w trakcie prowadzonego już postępowania sądowego. Stosownie do treści art. 223 § 1 k.p.c.:
Przewodniczący powinien we właściwej chwili skłaniać strony do pojednania, zwłaszcza na pierwszym posiedzeniu, po wstępnym wyjaśnieniu stanowiska stron. Osnowę ugody zawartej przed sądem wciąga się do protokołu rozprawy albo zamieszcza w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu i stwierdza podpisami stron. Niemożność podpisania ugody sąd stwierdza w protokole.
Osnowę ugody zatem umieszcza się w protokole z rozprawy i stwierdza podpisami stron. Zawarcie ugody przed sądem powoduje zakończenie postępowania cywilnego, oznacza to, że Sąd nie wydaje już wyroku w takiej sprawie. Ugoda zawarta przed sądem stanowi tytuł egzekucyjny. Po wniesieniu przez stronę wniosku o nadanie klauzuli wykonalności ugodzie, Sąd nadaje ugodzie przedmiotową klauzulę. Ugoda wraz z nadaną jej klauzulą wykonalności stanowi tytuł wykonawczy, stanowiący podstawę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Zawarcie ugody przed sądem rodzi również skutek w zakresie ponoszenie kosztów postępowania sądowego. Stosownie bowiem do art. 79 ust 1 pkt c ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, w przypadku zawarcia ugody sądowej Sąd z urzędu zwraca stronie połowę opłaty sądowej uiszczonej od pisma wszczynającego postępowanie w pierwszej instancji oraz zarzutów od nakazu zapłaty, jeżeli postępowanie w pierwszej instancji zakończyło się zawarciem ugody sądowej po rozpoczęciu rozprawy. Jednakże nic nie stoi na przeszkodzie, aby na mocy zawartej ugody druga strona (strona pozwana) zobowiązała się do zwrotu drugiej połowy opłaty sądowej na rzecz powoda.

IV. Kiedy warto zdecydować się na zawarcie ugody?

Niezależnie od obranej metody zawarcia ugody, powinna ona zawierać określone postanowienia. W przypadku ugody sądowej, czy też ugody zawartej przed mediatorem, strony zawierające ją nie muszą zajmować się jej redakcją. Jednakże, jeżeli strony samodzielnie prowadzą negocjacje w sporze cywilnym, powinny zwrócić uwagę na następujące kwestie dotyczące zarówno możliwości zawarcia ugody w konkretnej sprawie, jak i jej treści.

• Ugoda powinna zostać zawarta w formie pisemnej.
• Strony powinny wziąć pod uwagę okoliczności faktyczne sprawy, a w szczególności:
  • rozważyć, czy sporne żądania mają charakter zasadny;
  • rozważyć, czy istnieje realna możliwość zaspokojenia wzajemnych roszczeń, chociażby częściowo;
  • przewidywanego czasu prowadzenia negocjacji, a następnie wykonania ugody.

Gdy strony nie są pewne czy zawarcie ugody jest dla nich korzystnym rozwiązaniem powinny także dokonać analizy kosztów przeprowadzenia postępowania sądowego, a także przewidywanego czasu jego trwania. Dodatkowo, warto jest również zbadać, czy jakie skutki wywrze zawarcie ugody i czy będą one korzystniejsze niż możliwy wynik postępowania sądowego, czy arbitrażowego.

Po dokonaniu powołanej analizy, stronom będzie zdecydowanie łatwiej podjąć decyzję w zakresie metody prowadzenia spory, w tym zasadności i „opłacalności” zawarcia ugody.

V. Elementy ugody

W celu zapewnienia odpowiednich i pożądanych skutków prawnych zawarcia ugody, należy zadbać o to, by zawierała ona odpowiednie elementy i postanowienia do których można zaliczyć:

• Datę i miejsce zawarcia ugody;
• Określenie tytułu – Ugoda lub Ugoda zawarta w określonej sprawie;
• Wskazanie stron zawierających ugodę:
  • Aby doszło do ważnego i skutecznego zawarcia umowy należy zadbać o prawidłową reprezentację Twojej firmy, tak aby osoba podpisująca ugodę była uprawniona do jej zawarcia;
  • Preambuła – w której powinien zostać zawarty krótki opis przyczyn zawarcia ugody oraz intencji stron;
  • Przedmiot ugody – w tym miejscu powinny znaleźć się wszystkie postanowienia uzgodnione wcześniej przez strony w zakresie sposobu wykonania poszczególnych zobowiązań stron, a także sposobu i terminu ich wykonania. Warto podzielić tę część na jednostki redakcyjne w postaci § i punktów;
  • Postanowienia końcowe.

Przepisy prawa:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny;
2. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych;
3. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.

Chcesz wiedzieć więcej? Zapytaj naszego eksperta https://mikroporady.pl/pytania-do-eksperta