Jakie bariery prawne musi przezwyciężyć startup medtechowy?

Przeczytaj także: O rozwój firmy należy dbać, ale jak to zrobić?

Podstawowy zakres problemów natury okołoprawnej na jakie może się natknąć startup wyraża się wspólnym mianownikiem „jakoś to będzie”. Ta formuła myślenia, zasługująca na osobny hashtag w social mediach (relatywnie niedaleko hashtagów związanych z nagrodą Darwina) przejawia się przede wszystkim, choć nie tylko, w obszarach, o których poniżej.

WŁAŚCIWA FORMA PRAWNA

Pierwszym obszarem, na którym konsekwencje niefrasobliwości dają o sobie znać, jest strukturyzowanie prawnej formy przedsiębiorstwa, w ramach którego będzie pracować startup. Pomimo znacznego zwiększenia dostępności formalnej i finansowej do bezpiecznych struktur spółek (spółkę z o.o. w formule S24 zakłada się w 24 godziny, przez internet, na podstawie gotowej, przyzwoitej, umowy spółki, z wkładem kapitału na poziomie 5.000 PLN), wciąż niemal 20% startupów w branży medtech działa jako jednoosobowe działalności gospodarcze lub spółki cywilne (mające tyle wspólnego ze spółkami, co świnka morska z polską trzodą chlewną). Wybór formuły spółki kapitałowej, poza oczywistą przesłanką ułatwienia wejścia inwestorów, obejmuje też istotny element ochrony osobistych majątków wspólników w razie niepowodzenia projektu.

OCHRONA WŁASNOŚCI

Osobnym, wciąż poważnie zaniedbanym w świadomości przedsiębiorców, obszarem, w którym przeświadczenie o niedostępności prawa i generowaniu przez nie barier wpływa widocznie na sytuację startupu jest ochrona jego własności przemysłowej. Ochrona wypracowanego w łonie startupu wynalazku lub innego rodzaju nowatorskiego rozwiązania stanowi sens jego istnienia, a utrata przez startup możliwości korzystania z wypracowanego przez siebie rozwiązania w zasadzie przekreśla szanse na rozwój i pozyskanie inwestorów. Dlatego konieczne jest wdrożenie środków ostrożności chroniących jego pomysł.

PAMIĘTAJ O PATENCIE

Pełną ochronę dla swojego rozwiązania startup może uzyskać przez zgłoszenie patentowe, o ile projektowane rozwiązanie nadaje do patentowania. Co prawda procedura patentowa jest relatywnie długotrwała (obecnie 2-3 lata), ale ochrona będzie przysługiwała wstecz od zgłoszenia, a zgłoszenie w UPRP chroni pierwszeństwo wynalazku w razie zgłoszenia przez inny podmiot analogicznego rozwiązania.

Należy jednak pamiętać, że jednym z wymogów dla rejestracji jest cecha nowości patentowanego rozwiązania. Jej utrata może nastąpić, jeśli wynalazek zostanie udostępniony do wiadomości publicznej w sposób, który umożliwi jego realizację (na przykład, gdy zostanie publicznie zaprezentowany na wystawie nieuprawniającej do przyznania uprzedniego pierwszeństwa, w internecie, podczas ogólnodostępnego wykładu czy konferencji naukowej, w publikacji książkowej, czasopiśmie, w reklamie, w prezentacji multimedialnej) – przed dokonaniem tego rodzaju ujawnienia konieczne jest dokonanie zgłoszenia patentowego. Wbrew dość powszechnemu przekonaniu, nie wystarczy zgłoszenie do UPRP „niedługo po ujawnieniu” (taka formuła istnieje w USA, jako tzw. grace period, zapewne przekonanie o jej powszechności wynikają z – zasadniczo chwalebnej – tendencji opierania się w kształceniu na źródłach anglojęzycznych).

W przypadku ujawnień niepublicznych, podstawą i oczywistym działaniem powinno być (a często nie jest) zawarcie umowy o poufności, tzw. NDA, z podmiotem, wobec którego dokonywane jest ujawnienie.

JAK SOBIE RADZIĆ?

Powyższe rozważania nie powinny prowadzić do wniosku, że bariery prawne wobec startujących przedsiębiorców istnieją wyłącznie w ich głowach. Skomplikowany, kazuistyczny i stale się zmieniający system podatkowy powoduje, że przedsiębiorca powinien od dnia „0” inwestować w dobrą księgową. Pozapłacowe obciążenia kosztowe i organizacyjne związane z pozyskiwaniem pracowników powodują, że wiele startupów pracuje w zbyt małych zespołach, co znacznie opóźnia tempo prac.

W wielu obszarach, w tym biotech i pharmatech (częściowo także medtech), przepisy regulacyjne generują prawną i finansową barierę wejścia związaną z koniecznością poniesienia kosztów badań i testów, które powodują, że konieczność pozyskania środków przesuwa się na poziom PoC, przed wstępnym potwierdzenie słuszności obranego toku działania.
Tym bardziej jest istotne, aby nie generować tych problemów i utrudnień, których można uniknąć przez relatywnie nieobciążające akty staranności.

dr Agnieszka Hajos Iwańska, kancelaria prawna