NSA ws. interesu prawnego firm w zakresie dopłat na rynku telekomunikacyjnym

Przeczytaj także: Branża telekomunikacyjna: nadeszły niespokojne czasy?

Zgodnie z Ustawą z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne Prezes UKE może w drodze konkursu wyłonić wykonawcę określonych usług telekomunikacyjnych. O wyborze decyduje najniższy prognozowany koszt netto świadczenia tej usługi przez oferenta. Wybrany oferent w przypadku, gdy okaże się, że świadczone przez niego w ramach konkursowego kontraktu usługi są nierentowne, ma prawo ubiegać się o dopłatę. Tyle że finansującym dopłatę nie jest jedynie państwo. Jak stanowi bowiem art. 97 Prawa telekomunikacyjnego (dalej: p.t.): „Przedsiębiorcy telekomunikacyjni, których przychód z działalności telekomunikacyjnej w roku kalendarzowym, za który przysługuje dopłata, przekroczył 4 miliony złotych, są obowiązani do udziału w pokryciu dopłaty” (Dz.U. 2004 nr 171 poz. 1800, ze zm.). Który z przedsiębiorców telekomunikacyjnych i w jakim stopniu będzie musiał dorzucić się do dopłaty, decyduje Prezes UKE w myśl art. 98 p.t.

Skarga na odmowę przyznania dopłaty innemu przedsiębiorcy

Decyzją z sierpnia 2018 r. Prezes UKE przyznał jednej ze spółek dopłatę do kosztów świadczenia usług telekomunikacyjnych za 2009 rok, świadczonych przez nią, jako przedsiębiorca wyznaczony w rozumieniu ustawy – Prawo telekomunikacyjne. Decyzję tę 10 września 2018 r. zaskarżyła inna spółka – przedsiębiorca zobligowany zgodnie z ustawą po przekroczeniu progu przychodowego w wysokości 4 mln zł do partycypowania w dopłacie do kosztów świadczonych przez przedsiębiorcę wyznaczonego. Wskazując na treść przepisu art. 97 p.t., przedsiębiorca podnosił, że ma uzasadniony interes prawny w kontroli decyzji organu, bowiem kształtuje ona jego sytuację, a precyzyjnie rzecz ujmując, wpływa na to, czy będzie on zobowiązany do partycypowania w kosztach dopłaty, czy nie, i na jakich warunkach.

Brak legitymacji do wniesienia skargi

W odpowiedzi na skargę Prezes UKE wniósł o jej odrzucenie, albowiem jak podniósł, odmowa przyznania spółce dopłaty nie dotyczyła interesu prawnego przedsiębiorcy skarżącego, który ani nie był stroną postępowania administracyjnego, ani nie wnioskował wcześniej o dopuszczenie go w takim charakterze do tego postępowania. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z 1 marca 2019 r. przychylił się do wniosku Prezesa UKE i odrzucił skargę. Podzielił stanowisko organu, że przedsiębiorca nie znajduje się w kręgu osób uprawnionych do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Brak bezpośredniego interesu prawnego firmy mogącej zostać zobowiązaną do dopłaty

Sąd stanął po stronie organu. Zgodził się z Prezesem UKE, że art. 97 p.t. nie daje spółce partycypującej w dopłatach dla przedsiębiorców wyznaczonych do świadczenia powszechnych usług telekomunikacyjnych uprawnienia do występowania ze skargą z uwagi na brak w tym po jej stronie bezpośredniego interesu prawnego:
„...brak jest przepisu prawa materialnego, na podstawie którego skarżąca Spółka mogłaby w konkretnym, zaistniałym w przedmiotowym postępowaniu, a nie hipotetycznym, stanie prawnym i faktycznym, domagać się ustalenia przez Prezesa UKE swoich praw i obowiązków. Brak jest również przepisu prawa, z którego wynikałoby, że interes skarżącej jest bezpośredni. W szczególności przepisem takim nie jest art. 97 Pt, na który skarżąca się powołuje. Zaskarżona decyzja dotyczy realizacji praw i zobowiązań nakładanych na operatora wyznaczonego do świadczenia usługi powszechnej, którym skarżąca nie jest” (postanowienie WSA w Warszawie z 1 marca 2019 r., sygn. VI SA/Wa 1940/18).

Precedensowe postanowienie NSA

Na powyższe postanowienie spółka wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który postanowieniem z 24 września 2019 r. przychylił się do jej stanowiska, wbrew utartej dotąd linii orzeczniczej. NSA zgodził się ze skarżącą, że art. 4 ust. 1 Dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz.Urz. UE L 108, 24/04/2002) pozwala tak interpretować przepisy art. 97 i 98 p.t., że przedsiębiorstwa tam wskazane mogą wywodzić interes prawny w kontroli decyzji administracyjnej w sprawie dopłat do usług powszechnych.
„...stosownie do treści art. 95 ust. 1 P.t. (...) przedsiębiorcy wyznaczonemu (...) przysługuje dopłata (...) Prezes UKE (...) weryfikuje koszt netto i w zależności od wyników tej weryfikacji przyznaje, w drodze decyzji, ustaloną kwotę dopłaty bądź odmawia jej przyznania (art. 96 ust. 3). (...) Stosownie do art. 97 P.t. przedsiębiorcy telekomunikacyjni, których przychód (...) przekroczył 4 miliony złotych, są obowiązani do udziału w pokryciu dopłaty. Natomiast w myśl art. 98 ust. 1 P.t. Prezes UKE, niezwłocznie po ustaleniu należnej dopłaty, rozpoczyna postępowanie w sprawie ustalenia przedsiębiorców telekomunikacyjnych obowiązanych do pokrycia dopłaty i wysokości ich udziału w dopłacie. (...) Decyzja wydana na podstawie przepisów art. 95-96 P.t. skutkuje zatem nałożeniem – na podstawie art. 97-98 powołanej ustawy – obowiązków na podmioty w przepisie tym wskazane. Przyjąć należy, że wraz z wydaniem powyższej decyzji aktualizuje się interes prawny tych podmiotów” (sygn. akt II GSK 808/19).

Do tej pory stanowisko orzecznictwa było przeciwne i odmawiało przedsiębiorcom zobowiązanym do dopłat legitymacji do uczestnictwa w procesie przyznawania dopłat z uwagi na brak bezpośredniego interesu prawnego, np. wyroki WSA w Warszawie z 12 stycznia 2018 r., sygn. akt VI SA/Wa 2361/17 i VI SA/Wa 2362/17; z 15 października 2010 r., sygn. akt VI SA/Wa 1503/10; z 22 lutego 2017 r., sygn. akt VI SA/Wa 124/17; z 3 lutego 2012 r., sygn. akt VI SA/Wa 2165/11 czy zaskarżony w niniejszej sprawie wyrok WSA w Warszawie z 1 marca 2019 r., sygn. VI SA/Wa 1940/18, a także postanowienia NSA z 3 lipca 2018 r., sygn. akt II GSK 1132/18; oraz z 18 kwietnia 2018 r., sygn. akt II GSK 704/18.

Rozstrzygnięcie da furtkę firmom do sprawowania kontroli, za co płacą

To niezwykle istotne rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego dla przedsiębiorców zobowiązanych do pokrywania dopłat do kosztów świadczonych usług przez innych przedsiębiorców na rynku telekomunikacyjnym. Powyższe postanowienie może zapewnić tym firmom partycypującym w cudzych kosztach (a zobowiązanym do tego zgodnie z art. 97 p.t. wskutek osiągnięcia wysokiego progu rentowności – w przeciwieństwie do firm, do których „nierentowności” muszą dopłacać) wgląd w akta sprawy i obronę swoich interesów już na wczesnym etapie. A zatem firmy te będą mogły po prostu dowiedzieć się, za co płacą, za jakie celowe czy też niecelowe albo też zawinione czy niezawinione działania powodujące nierentowność prowadzonej działalności muszą dopłacać.