Likwidacja działalności gospodarczej krok po kroku

Przeczytaj także: Likwidacja firmy i otwarcie nowej. A co ze starą?

Spis z natury dla celów VAT

Jak wynika z treści art 14 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 poz. 2174 t.j.) - dalej ustawa o VAT, opodatkowaniu podlega dostawa towarów własnej produkcji i towarów, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku: m.in. zaprzestania przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, będącego osobą fizyczną, wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Dokonywany zatem dla potrzeb podatku VAT spis z natury obejmie wszystkie elementy firmy np. grunty, wyposażenie, środki trwałe, towary handlowe oraz te części majątku przedsiębiorstwa, od których wcześniej odliczono VAT. Ten remanent wycenia się na podstawie obowiązujących cen rynkowych, co może spowodować, iż kwota należna podatku Vat będzie niższa niż odliczony wcześniej podatek naliczony.
Nie muszą dokonywać spisu towarów podatnicy, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł, oni, co do zasady, są zwolnieni podmiotowo z podatku Vat i nie mają prawa do odliczenia podatku naliczonego, a zatem nie muszą naliczać podatku na dzień likwidacji.

Kasa fiskalna

Podatnicy likwidujący działalność gospodarczą, jeśli dokonywali sprzedaży za pośrednictwem kasy rejestrującej, powinni również pamiętać o ewentualnej konieczności zwrotu ulgi na zakup kasy fiskalnej. Kwestia ta została uregulowana w art. 111 ust. 6 ustawy o VAT.

Z treści tego przepisu wynika, że podatnicy są obowiązani do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, w przypadku, gdy w okresie 3 lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania zaprzestaną ich używania lub nie dokonują w obowiązującym terminie zgłoszenia kasy do obowiązkowego przeglądu technicznego przez właściwy serwis, a także w przypadku naruszenia warunków związanych z odliczeniem tych kwot, określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 7 pkt 1 i 2.

Jak stanowi treść § 6 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 grudnia 2010 r. w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 163 dalej Rozporządzenie dot. odliczania kas), podatnicy są obowiązani do zwrotu odliczonych lub zwróconych im kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących, w przypadkach, gdy w okresie trzech lat od dnia rozpoczęcia ewidencjonowania:

• zaprzestaną działalności;
• nastąpi otwarcie likwidacji;
• zostanie ogłoszona upadłość; nastąpi sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału), a następca prawny nie będzie dokonywał sprzedaży, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT; dokonają odliczenia z naruszeniem warunków, o których mowa w § 2 i 3 Rozporządzenia dot. odliczania kas.

Zwrotu odliczonych lub zwróconych kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących należy dokonać na rachunek właściwego urzędu skarbowego w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po:

• miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie takiego zwrotu, jeżeli podatnik rozlicza podatek za okresy miesięczne,
• kwartale, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie takiego zwrotu, jeżeli podatnik rozlicza podatek za okresy kwartalne; do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające dokonanie zwrotu w przypadku podatników, o których mowa w art. 111 ust. 5 ustawy o VAT.

Od 1 stycznia 2016 r. 658717876, w wyniku nowelizacji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 czerwca 2015 r.
w sprawie wzorów deklaracji dla podatku od towarów i usług dokonanej rozporządzeniem Ministra Finansów z 18 kwietnia 2018 r. (Dz.U.2018.856) w części C deklaracji VAT-7, VAT-7K i dotyczącej rozliczenia podatku należnego wprowadzono m.in. dodatkowy wiersz 17: "Zwrot odliczonej lub zwróconej kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących, o którym mowa w art. 111 ust. 6 ustawy".


W świetle § 15 ust 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14.03.2013 r. w sprawie kas rejestrujących (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 728) dalej Rozporządzenie dot. kas, w przypadku zakończenia przez kasę pracy w trybie fiskalnym podatnik:

• wykonuje raport fiskalny dobowy i raport fiskalny okresowy (miesięczny);
• składa w terminie 7 dni od dnia zakończenia pracy kasy w trybie fiskalnym wniosek do naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie odczytu pamięci fiskalnej kasy, według wzoru określonego w załączniku 3 do rozporządzenia dot. kas;
• składa wniosek o wyrejestrowanie kasy z ewidencji prowadzonej przez naczelnika urzędu skarbowego;
• dokonuje przy pomocy serwisanta kasy odczytu zawartości pamięci fiskalnej kasy przez wykonanie raportu rozliczeniowego za cały okres pracy kasy w obecności pracownika urzędu skarbowego.

Po wycofaniu kasy fiskalnej z użytku i po sporządzeniu protokołu odczytu zapisów kasy fiskalnej z udziałem pracownika urzędu skarbowego, kasę można utylizować.

Sprzedaż towarów po likwidacji działalności gospodarczej

Na podstawie art 14 ust 7 ustawy o VAT, w okresie 12 miesięcy od dnia zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu przez osobę fizyczną sprzedaż towarów objętych spisem z natury jest zwolniona z VAT, pod warunkiem rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury. W tej sytuacji sprzedaż traktowana jest jako sprzedaż majątku prywatnego. Sprzedaż ta nie powoduje również obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych po stronie nabywcy (wyjątek - kupno nieruchomości) - art. 2 pkt 4 lit. a) oraz b) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 223). Patrz teza wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt: I FSK 675/12; LEX nr: 1281466: osoby, które były wspólnikami w spółce cywilnej i po jej rozwiązaniu podzieliły się towarami z magazynu spółki, mogą je sprzedać bez naliczania podatku od towarów i usług. Zwolnienie przysługuje im przez dwanaście miesięcy od dnia rozwiązania spółki.


W podatku dochodowym natomiast sprzedaż środków trwałych objętych wykazem składników majątku sporządzonym na dzień likwidacji firmy jest obojętna podatkowo, gdy następuje po upływie 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności (art. 10 ust. 2 pkt. 3 updof). Jeżeli podatnik dokona zbycia środka trwałego przed upływem 6 lat ma obowiązek wykazać przychód ze sprzedaży w rocznym rozliczeniu PIT36, wykazując kwotę jaką uzyskał ze sprzedaży jako przychód z działalności gospodarczej.

W praktyce przyjmuje się, że pomimo iż na dzień uzyskania takiego przychodu podatnik nie prowadzi już działalności gospodarczej, to jednak rozliczenia powinien dokonać na takich zasadach, jakie stosował w roku likwidacji działalności. Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 13 kwietnia 2015 r., nr IBPBI/1/4544-86/15/BK:
(…) jeżeli Wnioskodawca dokona zbycia wskazanych we wniosku praw użytkowania wieczystego gruntów przed upływem 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności, zobowiązany będzie do opodatkowania uzyskanego z tego tytułu przychodu (dochodu) wg zasad właściwych dla źródła przychodów jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza, stosownie do stosowanej przez niego na dzień zbycia formy opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej.(...)

Sposób ustalania dochodu ze sprzedaży środka trwałego pozostałego na dzień likwidacji działalności gospodarczej określa art 24 ust 3b updof. Z uregulowań tego przepisu wynika, że dochód stanowi różnica między:
przychodem z odpłatnego zbycia takiego składnika majątku a
wydatkami na jego nabycie, niezaliczonymi do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie.

Tym samym, kosztem uzyskania przychodu ze sprzedaży środka trwałego będzie jego wartość początkowa wykazana w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, pomniejszona o sumę odpisów amortyzacyjnych ujętych do kosztów podatkowych.

Nie podlega opodatkowaniu natomiast odszkodowanie otrzymane już po likwidacji działalności za ewentualny utracony składnik majątkowy. Tak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 3 marca 2015 r., nr IBPBI/1/415-1468/14/ŚS. Sprawa dotyczyła odszkodowania za spalony budynek:
(…) że skoro 30 sierpnia 2012 r. Wnioskodawczyni zakończyła prowadzenie działalności gospodarczej, co oznacza że z tą datą budynek przestał być składnikiem majątku związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą, to odszkodowanie wypłacone 27 października 2014 r. w związku ze spaleniem (7 września 2014 r.) budynku nie jest odszkodowaniem za szkody dot. składnika majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, co oznacza że przychód ten korzysta ze zwolnienia z opodatkowania określonego w art. 21 ust. 1 pkt4 lit.a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (...)