Przywrócenie do pracy - jakie zmiany?

Przeczytaj także: Przywrócenie do pracy na mocy wyroku

Ustawodawca dokonał zmiany 477² § 2 kpc i nadał mu następujące brzmienie: „Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, sąd na wniosek pracownika może w wyroku nałożyć na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.”

W praktyce zmiana dotyczy wyroków przywracających bezprawnie zwolnionego pracownika do pracy. W takim wyroku już sąd pierwszej instancji będzie mógł, na wniosek pracownika, nakazać pracodawcy zatrudnienie pracownika aż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

Na konieczność wprowadzenia zmiany w tym zakresie od lat wskazywały związki zawodowe. W efekcie, wraz z ostatnią wielką nowelizacją procedury cywilnej, zdecydowano się dokonać takiej zmiany. Niestety ich wprowadzenie nie zostało poddane konsultacjom, w tym w Radzie Dialogu Społecznego. Do zmiany sceptycznie odnoszą się przedstawiciele pracodawców, wskazując na potencjalnie możliwy chaos kadrowy.

Na mocy nowych przepisów, w sytuacji gdy już sąd pierwszej instancji zdecyduje, że doszło do nieprawidłowego zwolnienia pracownika i przywróci go do pracy, będzie mógł także, bez czekania na prawomocność wyroku, nakazać pracodawcy dalsze zatrudnienie pracownika. Z punktu widzenia pracownika rozwiązanie jest bardzo korzystne. Nie musi on już czekać kolejnych miesięcy na prawomocne zakończenie procesu. Dziś często sądy nie decydują się na wyroki przywracające do pracy z uwagi na zbyt długi okres oczekiwania na rozstrzygniecie. W tym czasie stanowiska pracy są likwidowane lub zwyczajnie powrót do pracy takiego pracownika był nieracjonalny i kończyło się na zasądzeniu odszkodowania. Wprowadzona zmiana może też wpłynąć na zwiększenie liczby spraw w sądach z żądaniem o przywrócenie do pracy. W ostatnich latach notowano spadek liczby takich spraw. Wielomiesięczne oczekiwanie na prawomocny wyrok i brak gwarancji skutecznego przywrócenia do pracy wpływały demotywująco na pracowników.

Z drugiej jednak strony, wprowadzone przepisy mogą spowodować bardzo wiele wątpliwości praktycznych. Podstawowy problem jaki dostrzegają pracodawcy dotyczy sytuacji, gdy korzystny dla pracownika wyrok sądu pierwszej instancji zostanie zaskarżony do sądu wyższej instancji i ten przyzna rację pracodawcy. Tymczasem, pracownik na mocy nieprawomocnego wyroku sądu pierwszej instancji zdążył przepracować u pracodawcy kilka miesięcy. Zdaniem niektórych pracodawców, w takiej sytuacji pracodawca będzie mógł się domagać odszkodowania od Skarbu Państwa, bo został zmuszony do dalszego zatrudniania osoby, którą wcześniej prawidłowo zwolnił. Inne podnoszone sporne kwestie, to możliwość i praktyczne konsekwencje zwolnienia dyscyplinarnego pracownika, który pracuje na podstawie nakazu zawartego w wyroku sądu pierwszej instancji. W teorii bowiem możliwa jest sytuacja, że pracownik już po powrocie do pracy na podstawie nakazu sądu dopuści się zachowania, które będzie stanowiło podstawę do zwolnienia dyscyplinarnego. W razie wręczenia mu takiego oświadczenia, pracownik ma prawo wnieść przeciwko pracodawcy pozew, kwestionując skuteczność czy zasadność zwolnienia. Doszłoby do sytuacji, w której jednocześnie toczyłyby się dwie sprawy w sprawie wypowiedzenia umowy o pracę.

Powstaje też pytanie, ile wydać pracownikowi świadectw pracy w sytuacji, gdy zapadłyby różne wyroki w obu instancjach.

Niewątpliwie kwestie te będą przedmiotem orzeczeń sądów, jako że wprowadzona zmiana w połączeniu z już obowiązującymi przepisami kodeksu pracy dają bardzo wiele możliwości interpretacyjnych.