Wypowiedzenie umowy o pracę - obowiązki pracodawcy i pracownika

Przeczytaj także: Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy

Rodzaje wypowiedzenia umowy o pracę

Jak już zostało wspomniane, wypowiedzenie umowy o pracę może złożyć zarówno pracodawca, jak i pracownik. Kodeks pracy rozróżnia dwa typy wypowiedzenia:

• z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
• bez zachowania okresu wypowiedzenia.

W pierwszym przypadku kwestia zakończenia stosunku pracy jest prosta – pracownik wykonuje swoje obowiązki do czasu upływu okresu wypowiedzenia. Inaczej jest dla umów, które będą rozwiązane bez zachowania okresu wypowiedzenia. Takiego wypowiedzenia można dokonać w nielicznych sytuacjach, które uregulowane zostały w Kodeksie pracy.

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia:

1. z winy pracownika (art. 52 K.p.), gdy pracownik:
   • naruszy podstawowe obowiązki pracownicze,
   • w trakcie umowy popełni przestępstwo, które uniemożliwia mu wykonywanie pracy oraz jest oczywiste bądź stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
   • w sposób zawiniony utraci uprawnienia do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku;
2. z przyczyn niezawinionych (art. 53 K.p.), w razie:
   • niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, gdy trwa:
     • dłużej niż 3 miesiące – przy zatrudnieniu u pracodawcy krótszym niż 3 miesiące,
     • dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia, zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – o ile zatrudnienie u danego pracodawcy trwa dłużej niż pół roku albo niezdolność do pracy spowodowana była wypadkiem przy pracą bądź chorobą zawodową,
   • usprawiedliwionej nieobecności, innej niż choroba, jeśli trwa dłużej niż 1 miesiąc.

Z kolei pracownik może wypowiedzieć umowę w trybie natychmiastowym (art. 55 K.p.) jeśli:

1. lekarz stwierdzi szkodliwy wpływ pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w odpowiednim terminie do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan zdrowia i kwalifikacje zawodowe;
2. pracodawca dopuści się ciężkiego naruszenia praw i obowiązków wobec pracownika.

Okresy wypowiedzenia umowy o pracę

Okresy wypowiedzenia dla umów zawartych na czas określony oraz nieokreślony są takie same. Ich długość zależy od czasu zatrudnienia u danego pracodawcy (art. 36 § 1 K.p.) i wynosi:

• 2 tygodnie przy zatrudnieniu krótszym niż pół roku,
• 1 miesiąc – dla osób zatrudnionych co najmniej pół roku,
• 3 miesiące – jeśli stosunek pracy trwa minimum 3 lata.

Okres wypowiedzenia umowy na okres próbny zależny jest od tego, na jaki czas została ona zawarta (art. 34 K.p.). Przedstawia się to następująco :

• 3 dni, jeśli umowa ma trwać krócej niż 2 tygodnie,
• 1 tydzień, gdy umowa zawarta jest co najmniej na 2 tygodnie,
• 2 tygodnie, przy umowach na 3 miesiące.

Dzienny okres wypowiedzenia rozpoczyna swój bieg od dnia następującego po dniu złożenia wypowiedzenia.

Przykład 1.
Pani Danuta wypowiedziała umowę zawartą na okres próbny 19.10.2018 r. Ma tylko 3 dni wypowiedzenia, które rozpocznie się 20.10.2018 r., a zakończy 22.10.2018 r.

Tygodniowy okres wypowiedzenia umowy rozpoczyna się od niedzieli następującej po dniu złożenia wypowiedzenia, zatem ostatnim dniem umowy w tym przypadku zawsze będzie sobota.

Przykład 2.
Pan Roman otrzymał od pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę 12.10.2018 r. Obowiązuje go 2-tygodniowy okres wypowiedzenia, który będzie trwał od 14.10.2018 r do 27.10.2018 r.

Miesięczny okres wypowiedzenia należy liczyć od 1. dnia miesiąca następującego po miesiącu złożenia wypowiedzenia, a kończy się on ostatniego dnia miesiąca.

Przykład 3.
Pani Maria złożyła wypowiedzenie pracodawcy 2.10.2018 r. Przysługuje jej miesięczny okres wypowiedzenia, który rozpocznie się od 1.11.2018 r. a zakończy 30.11.2018 r.

Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy

Według art. 36(2) K.p. do upływu okresu wypowiedzenia pracodawca może zastosować tzw. zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy. W tym czasie pracownik nie wykonuje pracy, ale zachowuje prawo do wynagrodzenia, które liczone jest jak za urlop wypoczynkowy. Co ważne, pracownik nie musi wyrazić na to zgody, może to być jednostronna decyzja pracodawcy.

Urlop wypoczynkowy a wypowiedzenie umowy

Przed zwolnieniem ze świadczenia pracy pracownik powinien wykorzystać przysługujący mu urlop. Jeśli jednak pracodawca chce, aby pracownik do końca okresu zatrudniania wykonywał swoje obowiazki służbowe, a zatrudniony nie wystąpi z wnioskiem o wykorzystanie urlopu, to po zakończeniu umowy zakład pracy powinien wypłacić ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Oczywiście chodzi tu o urlop zaległy oraz przysługujący za dany rok proporcjonalnie do upływu okresu wypowiedzenia.

Skuteczność wypowiedzenia umowy

O tym, czy wypowiedzenie jest skuteczne, decyduje fakt, czy osoba, do której zostało takie pismo skierowane, miała realną możliwość zapoznania się z jego treścią, nawet jeżeli tego nie uczyniła. Co do zasady wypowiedzenie umowy o pracę powinno zostać złożone na piśmie. Dla celów dowodowych adresat powinien podpisać złożone oświadczenie. Nie oznacza to jednak, że wypowiedzenie umowy jest nieskuteczne, gdy składa się je w innej formie. Według przepisów Kodeksu cywilnego (art. 60) oświadczeniem woli będzie każde zachowanie wyrażające w sposób dostateczny wolę danej osoby, w tym również w postaci elektronicznej. Wypowiedzenie można złożyć również ustnie i będzie to akceptowalne pomimo niezastosowania się do wymogów formalnych. Ważne, aby mieć dowody potwierdzające dokonanie tej czynności.