Czas pracy kierowcy: kary za odpoczynek są legalne

Przeczytaj także: 8 najczęstszych pytań o czas pracy kierowcy

Znaczenie wyroku Trybunału Sprawiedliwości

Jak wskazał Evgeni Tanchev przedmiotowa sprawa wiąże się z „rozważeniem złożonych zagadnień społecznych, mających ogromne znaczenie dla codziennego życia obywateli Unii i dla państw członkowskich, takich jak zapewnienie bezpieczeństwa na drogach europejskich i ochrona pracowników”. Dokonana przez Trybunał Sprawiedliwości wykładnia art. 8 ust. 6 i 8 Rozporządzenia nr 561/2006 ma doniosłe znaczenie praktyczne. Co prawda nie zawiera ono żadnego przepisu, który wyraźnie regulowałby sposób, w jaki kierowca pojazdu powinien spędzać regularne tygodniowe okresy odpoczynku, ale umożliwia państwom członkowskim wprowadzanie w ustawodawstwach krajowych kar za odbywanie 45-godzinnego odpoczynku w kabinie samochodu ciężarowego. Zgodnie bowiem z treścią art. 19 kraje UE ustanawiają przepisy dotyczące nakładania kar w przypadku naruszeń tego Rozporządzenia i rozporządzenia (EWG) nr 3821/85 oraz podejmują wszelkie środki niezbędne do zapewnienia ich stosowania. Konsekwencje muszą być skuteczne, proporcjonalne, odstraszające oraz niedyskryminujące. Państwa członkowskie upoważniają właściwe organy do nakładania kar na przedsiębiorstwo i/lub kierowcę za naruszenie niniejszego rozporządzenia ujawnione na jego terytorium, które nie zostało jeszcze ukarane, nawet gdy naruszenie takie miało miejsce na terytorium innego kraju Wspólnoty lub państwa trzeciego.

Tym samym, jako że zgodnie z Rozporządzeniem nr 561/2006 na państwach członkowskich spoczywa obowiązek stanowienia kar za naruszanie tego rozporządzenia, państwa te dysponują pewną swobodą uznania co do charakteru stosowanych kar ¹⁸.

5 państw wprowadziło kary

Zakaz spędzania regularnego tygodniowego odpoczynku w kabinie samochodu ciężarowego wprowadziło 5 państw UE. Dania rozważa wprowadzenie podobnych regulacji, zaś w: Austrii, Włoszech i Hiszpanii podobny postulat zgłaszają związki transportowe.

Niemcy. 25 maja 2017 roku w Niemczech wprowadzono kary za 45-godzinny odpoczynek w kabinie samochodu ciężarowego. W przypadku ustalenia, że kierowca odbywa tygodniowy okres odpoczynku w kabinie samochodu ciężarowego nakładane są następujące konsekwencje:

• na kierowcę - 60 euro za każdą godzinę nieprawidłowo wykorzystanego odpoczynku,
• na przewoźnika - 180 euro za każdą godzinę nieprawidłowo wykorzystanego odpoczynku tygodniowego.¹⁹

Francja. Od 11 lipca 2014 roku we Francji niezapewnienie przez pracodawcę możliwości odbioru przez kierowcę tygodniowego wypoczynku poza kabiną samochodu jest zagrożone sankcją karną: 30000 euro grzywny lub karą 1 roku pozbawienia wolności. ²⁰

Belgia. Od 21 czerwca 2014 roku w Belgii obowiązuje regulacja, zgodnie z którą wobec kierowcy samochodu ciężarowego, który spędza regularny tygodniowy odpoczynek w pojeździe można wymierzyć karę grzywny w wysokości 1800 euro. ²¹

Wielka Brytania. Od 1 listopada 2017 roku w Wielkiej Brytanii obowiązują kary za 45-godzinny odpoczynek odbywany przez kierowcę w kabinie samochodu ciężarowego. Wysokość kary wynosi do 300 funtów.

Holandia. Od maja 2014 roku holenderskie prawo przewiduje karę za odbywanie 45-godzinnego odpoczynku w kabinie samochodu ciężarowego w wysokości 1500 euro. Kara nakładana jest na przedsiębiorcę. Zakaz ten do dnia wydania wyroku z dnia 20 grudnia 2017 roku przez Trybunał Sprawiedliwości nie był egzekwowany, bowiem rząd holenderski nie miał pewności co do interpretacji art. 8 ust. 8 Rozporządzenia nr 561/2006. Niemniej jednak niezwłocznie po wydaniu wyroku Inspekcja Środowiska Naturalnego i Transportu (Inspectie Leefomgeving en Transport - ILT) w Holandii wydała broszurę, w której informuje o wprowadzeniu wyżej wspomnianych konsekwencji. Wskazuje ponadto, że pracodawca zobowiązany jest do przestrzegania tego przepisu oraz jego obowiązek stanowi umożliwić kierowcom powrót do bazy lub zapewnić odpowiednie zaplecze socjalne²².

Najważniejsze fakty

Trybunał Sprawiedliwości stoi na stanowisku, że kabina samochodu ciężarowego nie jest dostosowana do okresów odpoczynku dłuższych niż dzienne okresy odpoczynku i skrócone tygodniowe okresy odpoczynku. Kierowcy powinni zatem mieć możliwość spędzenia regularnych tygodniowych okresów odpoczynku w miejscu, które zapewnia odpowiednie warunki zakwaterowania. Bez znaczenia pozostaje również fakt, że projektowanie pojazdów znacznie rozwinęło się w ciągu ostatnich 30 lat, zaś kabiny pojazdów prezentują bardzo wysoki standard, niejednokrotnie wyższy niż standard w przydrożnych motelach.

Wydany przez Trybunał Sprawiedliwości w dniu 20 grudnia 2017 roku wyrok ma doniosłe znaczenie praktyczne, bowiem niektóre z kraje UE do jego wydania posiadały wątpliwości co do interpretacji art. 8 ust. 8 Rozporządzenia nr 561/2006 i wstrzymywały egzekwowanie kar za jego naruszenie bądź w ogóle nie podejmowały prac legislacyjnych w celu wprowadzenia regulacji mających na celu zapewnienie odbywania przez kierowców 45-godzinnego odpoczynku poza kabiną samochodu ciężarowego. Obecnie przepisy nie powinny budzić wątpliwości. Regulacje krajowe wprowadzane w celu jego realizacji bezspornie będą stanowić narzędzie do realizacji porozumienia Alliance de Routier podpisanego pomiędzy ministrami transportu krajów takich, jak Francja, Austria, Belgia, Dania, Niemcy, Włochy, Luksemburg, Norwegia, Szwecja. Ma ono na celu, zgodnie z deklaracją sygnatariuszy, zwalczanie nieuczciwej konkurencji w transporcie.

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 roku w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (zwanego dalej „Rozporządzeniem nr 561/2006”).
2. Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 roku, Vaditrans BVBA, C-102/16, EU:C:2017:1012.
3. Art. 8 ust. 6 i 8 Rozporządzenia 561/2006.
4. Art. 4 lit. g) Rozporządzenia nr 561/2006.
5. Art. 4 lit. h) Rozporządzenia nr 561/2006.
6. Rozporządzenia Rady (EWG) nr 543/69 z dnia 25 marca 1969 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.U. 1969, L 77, s. 49).
7. Rozporządzenia Rady (EWG) nr 3820/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz.U. 1985, L 370, s. 9).
8. Za: Opinia Rzecznika Generalnego Evgeniego Tancheva przedstawiona w dniu 2 lutego 2017 r., EU:C:2017:82.
9. Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 14 stycznia 2003 r. (Dz.U. 2004, C 38 E, s. 152), za: Rzecznika Generalnego Evgeniego Tancheva przedstawiona w dniu 2 lutego 2017 r., EU:C:2017:82.
10. Raport Parlamentu Europejskiego z dnia 12 listopada 2002 r., A5 0388/2002 wersja ostateczna, opinia Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych z dnia 29 maja 2002 r., poprawka 22, za: Opinia Rzecznika Generalnego Evgeniego Tancheva przedstawiona w dniu 2 lutego 2017 r., EU:C:2017:82.
11. Wspólne stanowisko Rady, Doc 11337/2/04 REV 2 z dnia 9 grudnia 2004 r., s. 19, Doc 11337/2/04 REV 2 ADD 1 z dnia 9 grudnia 2004 r., s. 5, za: Opinia Rzecznika Generalnego Evgeniego Tancheva przedstawiona w dniu 2 lutego 2017 r., EU:C:2017:82.
12. Raport Parlamentu Europejskiego z dnia 23 marca 2005 r., A6 0076/2005 wersja ostateczna, poprawka 31;
13. Wspólny tekst zaaprobowany przez Komitet Pojednawczy, Doc PE CONS 3671/3/05 REV 3 z dnia 31 stycznia 2006 r.; rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 2 lutego 2006 r.; Doc 7580/06 z dnia 21 marca 2006 r.
14. Opinia Rzecznika Generalnego Evgeniego Tancheva przedstawiona w dniu 2 lutego 2017 r., EU:C:2017:82;
15. W art. 8 ust. 6 akapit drugi ograniczono się do odwołania do „tygodniowego okresu odpoczynku”. Zaś artykuł 8 ust. 8 Rozporządzenia nr 561/2006 powtarza rozróżnienie wprowadzone art. 4 lit. g) i h), odwołując się do „dziennego okresu odpoczynku”, który obejmuje swym zakresem zarówno regularne, jak i skrócone okresy dziennego odpoczynku, oraz do „skróconych tygodniowych okresów odpoczynku”.
16. Wyrok z dnia 16 listopada 2016 r., DHL Express (Austria) (C 2/15, EU:C:2016:880, pkt 26).
17. Wyrok z dnia 19 października 2016 r., EL–EM 2001, C 501/14, EU:C:2016:777.
18. Wyrok z dnia 9 czerwca 2016 r., Eurospeed, C 287/14, EU:C:2016:420.
19. Gesetz über das Fahrpersonal von Kraftfahrzeugen und Straßenbahnen (Fahrpersonalgesetz - FPersG).
20. Art. L. 3315-4-1. ustawy nr 2014-790 z dn. 10 lipca 2014 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji socjalnej (ustawa Savary);
21. Art. 2 dekretu królewskiego zmieniającego dekret królewski z dnia 19 lipca 2000 r. w sprawie zapłaty i zdeponowania kwoty pieniężnej przy stwierdzeniu określonych naruszeń w transporcie osób i towarów w ruchu drogowym) z dnia 19 kwietnia 2014 r.
22. www.ilent.nl.